Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường tham dự phiên họp. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên thảo luận.

Cử tri ủng hộ, tích cực tham gia góp ý sửa đổi Hiến pháp

Thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, các đại biểu Quốc hội thống nhất nhận định, công tác sửa đổi Hiến pháp đã được tiến hành một cách thận trọng, khách quan, dân chủ, khoa học, thực hiện đầy đủ trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật, được tổ chức quán triệt, triển khai trong cả hệ thống chính trị và lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân.

Đặc biệt, các đại biểu Quốc hội cho rằng, việc tăng cường vận động nhân dân góp ý qua hệ thống VNeID đã được cử tri ủng hộ và tích cực tham gia. Việc ứng dụng công nghệ số vào lấy ý kiến nhân dân không chỉ là bước tiến mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính, mà còn thể hiện quyết tâm xây dựng một Chính phủ điện tử phục vụ nhân dân hiệu quả, thiết thực với tinh thần dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng.

Bên cạnh đó, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) đề nghị tiếp tục rà soát dự thảo tại Điều 110 quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

“Các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định như dự thảo là mở, nhưng sẽ dẫn đến cách hiểu có thể nhiều hơn một đơn vị hành chính dưới tỉnh và sẽ có nhiều cách hiểu khác nhau về các đơn vị hành chính dưới tỉnh. Hơn nữa sẽ không phù hợp với chủ trương nhất quán xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) theo tinh thần Nghị quyết của Trung ương”, đại biểu đề nghị nên quy định cụ thể các đơn vị hành chính gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các xã phường, đặc khu.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) cho biết, Điều 110 đang đề xuất việc xác định các loại đơn vi hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập chia các đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính do Quốc hội quy định; dự thảo đang đề nghị bỏ câu "phải lấy ý kiến nhân dân địa phương". Đại biểu đề nghị giữ nguyên nội dung "Việc thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định”.

Tuy nhiên, đại biểu Trần Quang Minh (Đoàn Quảng Bình) đồng tình với việc bỏ nội dung “phải lấy ý kiến nhân dân” khi thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính vì có những việc không phù hợp với thực tế và đa số nhân dân cho rằng đây là việc làm hình thức, tốn kém kinh phí và thời gian, tạo tâm lý không thoải mái cho cử tri và nhân dân khi thực hiện quyền làm chủ…

Tăng thẩm quyền đi kèm giám sát

Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được các đại biểu Quốc hội dành nhiều thời gian thảo luận. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) đề nghị tăng số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh theo quy mô dân số và diện tích, bởi sau sắp xếp, nhiệm vụ chỉ đạo điều hành rất lớn, nên việc tăng số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh là cần thiết.

Về việc cho phép UBND cấp xã thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị không cho phép cấp xã thành lập mà sẽ thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công liên khu vực trực thuộc UBND cấp tỉnh. “Mô hình này tại Hà Nội đang triển khai rất tốt, nếu mỗi xã đều thành lập một trung tâm là không cần thiết, bởi có xã không thực hiện sắp xếp, quy mô nhỏ sẽ gây lãng phí”, đại biểu nói.

Nhất trí với quy định của dự thảo luật cho phép UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ đề nghị Quốc hội phân quyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương, tuy nhiên đại biểu Phạm Hùng Thắng (Đoàn Hà Nam) cho rằng, dự thảo Luật chưa quy định về việc xem xét, giải quyết của Chính phủ sau khi nhận được đề xuất của UBND tỉnh. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung trách nhiệm xem xét giải quyết của Chính phủ sau khi được đề xuất của UBND tỉnh về phân quyền để bảo đảm tính phù hợp, thống nhất, thuận lợi trong thực tiễn thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Đoàn Quảng Ninh) đề nghị cần đề cao hơn nữa trách nhiệm của Chủ tịch UBND nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả điều hành, tăng cường vai trò cá nhân người đứng đầu. Đặc biệt, trong các tình huống khẩn cấp, cần quyết định nhanh; trong quản lý hành chính, dịch vụ công, Chủ tịch UBND cần có thẩm quyền phân công, kiểm tra và xử lý kịp thời, không bị “lệ thuộc” hoàn toàn vào tập thể. “Vì vậy, cần rõ hơn phạm vi, thẩm quyền của Chủ tịch UBND, phân định minh bạch trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm tập thể; tăng cơ chế kiểm soát và đánh giá công vụ cá nhân, nhằm nâng cao hiệu quả điều hành và quản trị công”, đại biểu nói.

Còn đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) đề nghị cần thiết làm rõ thêm các cơ chế kiểm soát và trách nhiệm giải trình của UBND. Trong đó, đại biểu bổ sung quy định bắt buộc về công khai, minh bạch các quyết định của chính quyền địa phương cấp xã, đặc biệt là những quyết định liên quan đến ngân sách, đất đai, đầu tư. Đặc biệt, cần tăng cường số lượng đại biểu HĐND chuyên trách, cũng như tăng cường hoạt động giám sát của HĐND.

“Khối lượng nhiệm vụ của UBND cấp xã là rất lớn; nếu không tăng cường cơ chế giám sát của HĐND, nhất là tăng cường đại biểu chuyên trách, thì sẽ khó phát huy quyền và nghĩa vụ của cơ quan dân cử ở địa phương”, đại biểu Trịnh Xuân An nói.

Cần quy định cụ thể về chính quyền đô thị

Dẫn chứng lịch sử của các nước trên thế giới cũng theo mô hình chính quyền 2 cấp, đại biểu Nguyễn Trúc Anh (Đoàn Hà Nội) cho rằng, để phát triển quản lý đô thị, cần có ban hoặc khu vực phát triển đô thị, được giao thẩm quyền giống như chính quyền đô thị. Hay về vấn đề đặc khu, đại biểu bày tỏ mong muốn trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), vấn đề đặc khu không nên gói gọn trong hải đảo, mà đặc khu có thể trong đất liền.

“Đối với đặc khu, chúng ta cần mạnh dạn phân quyền cho chính quyền cấp tỉnh có thể hình thành đặc khu. Tôi đề nghị sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương lần này cần quy định theo hướng mở hơn cho những đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt, đặc khu, không gói gọn trong hải đảo”, đại biểu Trúc Anh nói.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Đoàn Hà Nội) dành sự quan tâm đến quy định chuyển tiếp “Thường trực HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền chỉ định các đại biểu HĐND cấp huyện nhiệm kỳ 2021-2026 được bầu hoặc đang thực hiện nhiệm vụ đại biểu ở phần địa giới hành chính thuộc đơn vị hành chính xã, phường, đặc khu; trừ trường hợp đại biểu HĐND quận thuộc thành phố Hà Nội…”.

Đại biểu Tuấn Thịnh cho rằng, tại thành phố Hà Nội đang thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị (không tổ chức HĐND phường); trong khi nhiệm kỳ 2026-2031 sẽ tiếp tục tổ chức HĐND phường. Do sẽ có các chức danh là lãnh đạo HĐND vào cấp ủy, đại biểu lo ngại quy định chuyển tiếp nêu trên sẽ gây khó khăn cho việc bố trí cán bộ, từ đó đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể về vấn đề này.

Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, việc thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc cho việc chuyển đổi chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

"Phân cấp, phân quyền nhưng không buông lỏng và cũng là công cụ để bảo đảm được quyền và lợi ích chính đáng của người dân, lợi ích của Nhà nước", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh và cho biết, dự thảo Luật sẽ được tiếp thu để tăng cường được vai trò, hoạt động của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND chính quyền 2 cấp, đặc biệt là cấp xã.