Trong thời đại công nghệ số, việc trẻ em sử dụng các thiết bị như điện thoại, máy tính bảng và laptop đã trở thành điều phổ biến. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát hợp lý, thời gian sử dụng thiết bị công nghệ của trẻ có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, học tập và sự phát triển toàn diện sau này.
Gia đình chị Khuất Thị Giang, phường Thanh Bình (TP. Điện Biên Phủ) có con gái lớn đang học lớp 4 và con trai lớp 2. Dịp hè này vợ chồng chị Giang vẫn bận rộn đi làm, không có thời gian sát sao tới con. Gia đình có thuê người giúp việc nhưng các con thường xuyên sử dụng điện thoại, ti vi trong ngày hè là không thể tránh khỏi, dẫn đến khó kiểm soát được những nội dung con tiếp cận trên mạng xã hội.
Để giải quyết dứt điểm vấn đề này, chị Giang đã quy định thời gian cho các con sử dụng smartphone và xem ti vi trong ngày. Đồng thời thay nhau kiểm soát và chỉ dẫn cho con những nội dung xem trên mạng, tránh xa các nội dung xấu độc, ảnh hưởng không tốt tới trẻ. Ngoài ra, thay vì để trẻ sử dụng thiết bị công nghệ quá nhiều, gia đình cũng tạo ra những hoạt động thú vị khác để khuyến khích con tham gia.
“Chúng tôi đã quy định cho con chỉ được phép sử dụng smartphone, máy tính bảng 1 - 2 giờ/ngày khi có bố mẹ ở nhà. Đồng thời, 2 vợ chồng cũng hướng dẫn cho các con những trang giải trí tích cực, hay tập trung rèn luyện tiếng Anh, phục vụ cho học tập. Bên cạnh đó, chúng tôi còn cho các cháu tham gia những hoạt động ngoại khóa như: Vẽ tranh, chơi thể thao… giúp con vui chơi, phát triển thể chất và trí tuệ. Từ đó không chỉ giúp các cháu phát triển tư duy, sáng tạo, rèn luyện sức khỏe mà còn khiến con tránh xa được thiết bị công nghệ trong 1 khoảng thời gian nhất định” - chị Giang chia sẻ.
Hiện nay, internet mang đến nhiều cơ hội học tập và phát triển cho trẻ em. Các phần mềm giáo dục trực tuyến, cuộc thi kiến thức, kỹ năng hay tìm kiếm tài năng nhí ngày càng phổ biến và thu hút đông đảo học sinh tham gia. Nhiều nền tảng mạng xã hội cũng sáng tạo nội dung học tập qua video, hình thành cộng đồng chia sẻ kiến thức trực tuyến phong phú. Ngoài ra, công nghệ số còn giúp học sinh dễ dàng tiếp cận thông tin về học bổng quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích thiết thực, việc sử dụng thiết bị kết nối internet cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu không có sự hướng dẫn sát sao từ người lớn, trẻ rất dễ bị ảnh hưởng bởi các nội dung xấu như văn hóa phẩm đồi trụy, game online bạo lực hay thông tin sai lệch. Vì vậy, sự đồng hành của cha mẹ và thầy cô là yếu tố quan trọng để giúp trẻ sử dụng internet an toàn và hiệu quả.
Gia đình chị Trịnh Thị Ngọc, xã Noong Hẹt (huyện Điện Biên), có hai con trai đang ở độ tuổi hiếu động và thích khám phá. Trong kỳ nghỉ hè, vợ chồng chị không đăng ký lớp học thêm cho các con với mong muốn các cháu được thư giãn và nghỉ ngơi đúng nghĩa. Tuy nhiên, gia đình vẫn cho phép các con sử dụng thiết bị công nghệ như máy tính, điện thoại để phục vụ nhu cầu học tập và giải trí.
Theo chị Ngọc, công nghệ số mang lại nhiều lợi ích, giúp trẻ kết nối với kho tri thức không giới hạn, dễ dàng tìm kiếm tài liệu học tập và rèn luyện kỹ năng. Tuy nhiên, chị cũng nhận thức rõ rằng việc tiếp xúc sớm với internet tiềm ẩn nhiều nguy cơ, từ việc tiếp cận thông tin không lành mạnh, văn hóa phẩm đồi trụy đến nguy cơ lệch chuẩn hành vi. Vì vậy, chị Ngọc đặt ra quy định cụ thể: Con chỉ được sử dụng thiết bị số tối đa 2 giờ mỗi ngày. Đồng thời, chị hướng dẫn con học tiếng Anh qua video, phần mềm trực tuyến để tăng hiệu quả ghi nhớ từ vựng. Bên cạnh đó, vợ chồng chị thường xuyên kiểm tra lịch sử hoạt động máy tính của con để kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường. Nếu cần thiết, chị sẽ răn đe nghiêm khắc và khuyến khích con tham gia các hoạt động lành mạnh như thể thao, đọc sách kỹ năng sống hoặc làm việc nhà để phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần.
Thế giới số mang đến nhiều cơ hội học tập và phát triển, nhưng cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ ảnh hưởng đến trẻ nhỏ nếu không được sử dụng đúng cách. Vì vậy, vai trò đồng hành và định hướng của cha mẹ trong quá trình trẻ tiếp cận internet và các thiết bị số là vô cùng quan trọng. Ngoài việc hướng dẫn con sử dụng công nghệ để học tập, giải trí hiệu quả, nhiều phụ huynh hiện nay còn tận dụng các ứng dụng số để theo dõi kết quả học tập, quản lý thời gian biểu của con một cách khoa học. Đồng thời, họ phối hợp chặt chẽ với nhà trường để trang bị cho con các kỹ năng thiết yếu như giao tiếp, tư duy phản biện, làm việc nhóm và xử lý tình huống.
Để có thể đồng hành hiệu quả cùng con, cha mẹ cũng cần chủ động nâng cao hiểu biết và kỹ năng sử dụng công nghệ an toàn. Khi cha mẹ có kiến thức vững vàng, họ sẽ giúp trẻ nhận diện được các mối nguy trên mạng xã hội và có phản ứng phù hợp. Ngược lại, nếu thiếu kỹ năng, phụ huynh sẽ khó hướng dẫn con tránh khỏi các rủi ro như: Bị lộ thông tin cá nhân, tiếp cận tin giả, bị lừa đảo, bắt nạt trực tuyến hoặc bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực khác. Vì vậy, cha mẹ hãy trở thành người đồng hành tin cậy, giúp con biết sử dụng các thiết bị số an toàn, hiệu quả.