Bộ NN&MT giải thích, dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải xe ôtô tham gia giao thông, ngoài việc cụ thể hóa các quy định của pháp luật còn thực hiện mục tiêu giảm ô nhiễm không khí, đặc biệt tại các thành phố lớn, bảo vệ sức khỏe của nhân dân và theo kịp xu hướng bảo vệ môi trường toàn cầu.

Theo Cục Môi trường, Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành Lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải xe ôtô tham gia giao thông không đề cập đến việc cấm xe ôtô theo năm sản xuất. Thay vào đó, Dự thảo quy định các mức quy chuẩn khí thải khác nhau mà xe ôtô tham gia giao thông phải đáp ứng tùy theo năm sản xuất để phù hợp với công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý khí thải... của từng giai đoạn. Đây là yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải của xe ôtô khi tham gia giao thông chứ không phải là lệnh cấm xe.

Dự thảo Quyết định chia khí thải ôtô thành 5 mức, tương ứng với các tiêu chuẩn Euro với mức 5 là mức khắt khe nhất. Các mức áp dụng sẽ được phân loại theo năm sản xuất của xe và khu vực lưu hành. Cụ thể, ôtô sản xuất trước 1999 phải đáp ứng Mức khí thải 1. Ôtô sản xuất từ 1999 phải đáp ứng Mức khí thải 2. Hai nhóm phương tiện này sẽ triển khai ngay khi quyết định của Thủ tướng có hiệu lực. Ôtô sản xuất từ 2017 phải đáp ứng Mức khí thải 3 từ ngày 1/1/2026. Ôtô sản xuất từ 2022 phải đáp ứng Mức khí thải 4 từ 1/1/2026 và Mức 5 từ 1/1/2028.

Ngoài ra, các địa phương, các TP trực thuộc Trung ương có thể đưa ra lộ trình riêng, chặt hơn so với quy định chung, tùy theo tình hình kinh tế – môi trường. Tuy nhiên cần lưu ý thêm các quy định liên quan đến vùng phát thải thấp LEZ và các quy chuẩn địa phương ban hành. Việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải nhằm giảm ô nhiễm không khí, đặc biệt tại các TP lớn; bảo vệ sức khỏe người dân; phù hợp với xu hướng bảo vệ môi trường toàn cầu. Việc Hà Nội và TP Hồ Chí Minh áp dụng tiêu chuẩn cao hơn do mật độ phương tiện lớn và tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng.

"Dự thảo này không hề "cấm xe ôtô theo năm sản xuất" mà yêu cầu xe ôtô phải đáp ứng mức quy chuẩn khí thải phù hợp. Các xe ôtô cũ vẫn có thể lưu hành bình thường nếu đáp ứng được mức quy chuẩn khí thải tương ứng", Cục Môi trường nhấn mạnh. Vì vậy, thay vì lo lắng về việc xe bị "cấm", người dân nên chú trọng vào việc đảm bảo xe ôtô được vận hành tốt, hệ thống xử lý khí thải đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn theo quy định bằng cách bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên theo khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc xem xét chuyển dần sang sử dụng xe điện, xe lai điện - xu hướng thân thiện với môi trường đang ngày càng phát triển trên toàn cầu.

Ngoài ra, dự thảo cũng quy định cụ thể về niên hạn sử dụng; cách xác định năm sản xuất đối với xe cơ giới, trong đó xe tải và xe chuyên dùng có niên hạn tối đa 25 năm kể từ năm sản xuất, xe chở người từ 9 chỗ trở lên, xe chở học sinh và xe 4 bánh có gắn động cơ là 20 năm, trong khi xe chở người 4 bánh có gắn động cơ có niên hạn 15 năm.

Đối với các phương tiện không có hồ sơ hoặc tài liệu xác định được năm sản xuất thì sẽ được coi là đã hết niên hạn sử dụng và không được phép lưu hành. Năm sản xuất của xe sẽ được xác định dựa trên các giấy tờ như giấy chứng nhận chất lượng kỹ thuật, phiếu kiểm tra xuất xưởng, thông tin gắn trên xe hoặc tài liệu do nhà sản xuất cung cấp, trường hợp không có đủ căn cứ pháp lý thì xe sẽ không được phép tiếp tục tham gia giao thông...

Với Lộ trình áp dụng kiểm định khí thải xe môtô, xe gắn máy tham gia giao thông, Bộ NN&MT cho biết, trước đây Việt Nam chưa có quy định về kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy cho đến khi Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ ban hành. Cụ thể hoá quy định này, dự thảo Quyết định quy định các mức quy chuẩn khí thải khác nhau mà xe môtô, xe gắn máy tham gia giao thông phải đáp ứng tùy theo năm sản xuất.

Về lộ trình, tại các TP lớn, nơi bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng hơn, dự thảo Quy định đưa ra thời điểm bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông từ ngày 1/1/2027 trên địa bàn TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Từ ngày 1/1/2028 trên địa bàn 4 TP trực thuộc Trung ương, gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế và từ 1/1/2030 áp dụng trên địa bàn các tỉnh, TP còn lại. Riêng đối với xe môtô, xe gắn máy lưu hành ở TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh phải đáp ứng Mức khí thải 2 trở lên từ ngày 1/1/2032.

Bộ NN&MT cho biết, việc quy định lộ trình áp dụng các mức khí thải theo từng giai đoạn như dự thảo là để tạo điều kiện cho người dân nâng cao ý thức tham gia giao thông an toàn, làm quen dần với hoạt động kiểm định khí thải xe môtô, xe gắn máy và cũng tăng ý thức giữ gìn, duy trì việc bảo trì, bảo dưỡng xe định kỳ để khí thải luôn đạt được quy định phát thải, giúp cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường không khí và bảo vệ môi trường.