ĐBP - Cây cà phê đã chứng minh sự thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng Điện Biên, mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân. Hiện nay một số, huyện, xã đã xác định cà phê là cây trồng chủ lực trong chiến lược phát triển nông nghiệp. Từ đó đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, khuyến khích mở rộng diện tích cà phê nhằm nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 4.500ha cà phê, tập trung tại 2 huyện: Mường Ảng và Tuần Giáo. Nhằm đảm bảo nguồn giống chất lượng cao phục vụ tái canh và mở rộng diện tích trồng mới, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã công nhận 1.497 cây đầu dòng giống cà phê chè Catimor. Đây là nguồn nhân giống đạt tiêu chuẩn, giúp chủ động cung ứng giống chất lượng cho sản xuất, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của cà phê địa phương.
Cây cà phê được trồng tại huyện Tuần Giáo từ những năm 2000. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, cà phê đã khẳng định sự thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương, đồng thời cho thấy tiềm năng về giá trị kinh tế.
Với năng suất trung bình đạt 7 - 8 tấn quả tươi/ha, tổng sản lượng hàng năm khoảng 4.000 tấn, cây cà phê mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người trồng cà phê. Giá bán trung bình 10.000 đồng/kg, người trồng cà phê có thể đạt lợi nhuận từ 50 – 60 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần so với trồng ngô. Không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao, cà phê còn có tuổi thọ dài từ 15 – 20 năm, trồng một lần cho thu hoạch nhiều năm và có tác dụng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, góp phần bảo vệ môi trường. Hiện nay, toàn bộ sản phẩm cà phê Tuần Giáo được Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Cà phê Việt Bắc cam kết bao tiêu theo giá thị trường, đảm bảo không thấp hơn 10.000 đồng/kg hoặc 0,4 USD/kg, kéo dài đến năm 2050.
Từ lợi thế trên, huyện Tuần Giáo đã phê duyệt chủ trương phát triển cây cà phê thành cây trồng chủ lực, định hướng tái cơ cấu nông nghiệp và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.
Năm 2024, toàn huyện Tuần Giáo trồng mới 1.032,7ha cà phê, đạt 516,4% kế hoạch đề ra, nâng tổng diện tích cà phê lên 1.578,71ha, diện tích cho thu hoạch ước đạt 491,9ha; sản lượng ước đạt 700 tấn. Trong đó, Nhà nước hỗ trợ thực hiện 3 dự án với diện tích 123ha và người dân tự trồng 909,7ha.
Xã Tỏa Tình hiện có 729,09ha cà phê, chiếm gần 50% tổng diện tích cà phê toàn huyện, trong đó 354ha cà phê kinh doanh và 247,44ha cà phê trong giai đoạn kiến thiết. Sản lượng cà phê năm 2024 đạt 2.832 tấn. Nhờ cây cà phê, nhiều gia đình ở Tỏa Tình không chỉ thoát nghèo mà còn có của ăn, của để, vươn lên làm giàu. Hiện nay, cà phê đã phủ xanh cả 7/7 bản trong xã, thay thế nương ngô, sắn, lúa nương trước đây. Điển hình như bản Hua Sa B, nơi 100% hộ gia đình đều trồng cà phê.
Hộ ông Vừ Gà Nếnh, bản Hua Sa B có hơn 4ha cà phê, trong đó 3ha cà phê kinh doanh. Ông Vừ Gà Nếnh cho biết: Cây cà phê phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng của Tỏa Tình, ít sâu bệnh, phát triển tốt, cho năng suất cao và chất lượng ổn định. Mặc dù giá cà phê biến động theo từng năm, nhưng so với các loại cây trồng truyền thống, hiệu quả kinh tế khi trồng cà phê vượt trội. Đơn cử năm 2024, với 3ha cà phê cho thu hoạch hơn 25 tấn, giá trung bình 16.000 đồng/kg, gia đình tôi thu nhập khoảng 400 triệu đồng.
Với mục tiêu trở thành vùng nguyên liệu cà phê, năm 2025, huyện Tuần Giáo đặt mục tiêu trồng mới hơn 2.000ha cà phê. Để triển khai hiệu quả, huyện Tuần Giáo chủ trương xã hội hóa phát triển cà phê. Theo đó, huyện hỗ trợ người dân gieo ươm cây giống thông qua cung cấp hạt giống, thuốc bảo vệ thực vật, vôi xử lý hạt, túi bầu, lân bột và hướng dẫn kỹ thuật. Người dân chủ động khâu chăm sóc, làm đất, bón phân theo hướng dẫn chuyên môn. Việc trồng cà phê sẽ ưu tiên tại các xã có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp như: Tỏa Tình, Tênh Phông, Quài Tở, Chiềng Sinh, Quài Cang, Pú Nhung, Quài Nưa, Mùn Chung, Mường Mùn... Cấp ủy, chính quyền các cấp huyện Tuần Giáo đã tổ chức tuyên truyền tập trung tại 162 bản thuộc 18 xã, thu hút gần 18.000 hộ dân tham gia. Qua đó, đã có gần 3.900 hộ đăng ký trồng cà phê năm 2025 với tổng diện tích 2.339,5ha (đạt 117% kế hoạch đề ra).
Để phát triển cà phê bền vững, huyện Tuần Giáo tích cực kêu gọi đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp liên kết bao tiêu sản phẩm và xây dựng nhà máy chế biến ngay tại địa phương. Huyện định hướng phát triển điểm thu mua, sơ chế tại các xã và triển khai xây dựng nhà máy chế biến cà phê tại Quài Cang, trên khu đất rộng 2,3ha (khu vực Nhà máy chế biến gỗ Rừng Việt Tây Bắc). Nhà máy dự kiến có công suất chế biến 120 tấn quả tươi/ngày.
Ngoài huyện Tuần Giáo, cây cà phê đã gắn bó hơn 30 năm với nhiều hộ dân Mường Ảng. Hiện toàn huyện Mường Ảng có 2.560ha cà phê, chủ yếu là diện tích kinh doanh. Những năm gần đây, từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia, huyện đẩy mạnh hỗ trợ người dân vùng cao chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng cà phê. Riêng năm 2024, Mường Ảng trồng mới 500ha cà phê, đồng thời nhiều hộ dân chủ động tái canh, cải tạo diện tích cà phê già cỗi nhằm đảm bảo năng suất và chất lượng sản phẩm.
Hộ ông Lò Văn Đưa, bản Tin Tốc, xã Ẳng Nưa canh tác cà phê từ năm 2007, hiện sở hữu 1,5ha cà phê kinh doanh. Ông chia sẻ: “Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền, tôi đã thay thế diện tích cà phê thoái hóa bằng giống mới chất lượng cao. Đồng thời, tôi tích cực áp dụng kỹ thuật tiên tiến trong chăm sóc, thu hoạch để nâng cao hiệu quả kinh tế”.
Từ năm 2023, huyện Điện Biên Đông bắt đầu trồng cà phê song đã mở rộng diện tích lên 128ha. Kết quả bước đầu cho thấy cây cà phê thích nghi tốt với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương, mở ra tiềm năng phát triển lâu dài. Năm 2025, huyện Điện Biên Đông tiếp tục vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên nương sang trồng cà phê. Việc này không chỉ kỳ vọng nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn mở rộng vùng nguyên liệu cà phê của tỉnh, tạo nền tảng vững chắc cho ngành cà phê phát triển bền vững.