Tính từ đầu năm đến hết ngày 1/8, dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại hơn 619 hộ, 136 thôn, bản thuộc 19 xã, phường. Toàn tỉnh đã tiêu hủy 2.946 con lợn bị bệnh, tương ứng 133.510kg, tăng gấp 3,9 lần so với cùng kỳ năm 2024.

Trước diễn biến ngày càng phức tạp của dịch tả lợn châu Phi, thời gian qua, UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhằm hỗ trợ các địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, chống, khoanh vùng và kiểm soát dịch, hạn chế tối đa nguy cơ lây lan trên diện rộng.

Tuy nhiên, thực tế tại cơ sở cho thấy công tác phòng, chống dịch vẫn còn bất cập khiến hiệu quả kiểm soát chưa đạt yêu cầu.

Tại nhiều địa bàn có dịch, không còn thấy sự xuất hiện của các đoàn kiểm tra liên ngành hay các chốt kiểm soát dịch, kiểm tra vận chuyển lợn và sản phẩm từ lợn ra vào vùng dịch. Công tác tuyên truyền, hướng dẫn hộ chăn nuôi thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch chưa thực sự hiệu quả. Tình trạng chủ quan, buông xuôi của một số người chăn nuôi dẫn đến không khai báo, giấu dịch, tự ý xử lý xác lợn bệnh sai quy định… làm gia tăng nguy cơ lây lan và khiến dịch bệnh ngày càng khó kiểm soát.

Trong khi đó, chính quyền cấp xã mới kiện toàn tổ chức, vẫn gặp nhiều khó khăn trong điều hành, triển khai nhiệm vụ. Một số cơ quan chuyên môn chưa hoàn thiện chức năng, thiếu cơ sở pháp lý để áp dụng hiệu quả các biện pháp xử lý dịch.

Từ ngày 1/7 đến nay, dịch tả lợn châu Phi đã xuất hiện tại 84 hộ chăn nuôi, thuộc 29/73 thôn, bản trên địa bàn xã Thanh Nưa, với 144 con lợn buộc phải tiêu hủy. Tổng trọng lượng hơn 13,6 tấn.

Trước diễn biến phức tạp, UBND xã Thanh Nưa đã thành lập 5 tổ phản ứng nhanh, phân công phụ trách từng địa bàn, trực tiếp xuống cơ sở kiểm tra, giám sát và hướng dẫn người dân các biện pháp phòng, chống dịch. Đồng thời, tổ chức tiêu hủy lợn bệnh và hỗ trợ các hộ chăn nuôi hoàn thiện hồ sơ đề nghị hỗ trợ thiệt hại theo quy định.

Tuy nhiên, công tác phòng dịch vẫn gặp nhiều khó khăn. Ông Chu Văn Bách, Chủ tịch UBND xã Thanh Nưa cho biết: “Hiện chưa có quy chế phối hợp giữa chính quyền địa phương với các cơ quan chuyên môn để xác định rõ trách nhiệm của cơ quan chuyên ngành trong xử lý dịch bệnh. Bên cạnh đó, kinh phí phục vụ phòng chống dịch chưa được cấp về xã, khiến địa phương phải tự xoay sở toàn bộ các hoạt động từ tiêu hủy, khử trùng đến hỗ trợ cán bộ tuyến đầu.”

Hiện nay, một số hộ chăn nuôi vẫn còn lơ là, thiếu trách nhiệm trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Tình trạng vứt xác lợn ra môi trường vẫn diễn ra, trở thành nguyên nhân trực tiếp khiến dịch tả lợn châu Phi lan rộng và khó kiểm soát.

Dù mới công bố dịch tả lợn châu Phi tại 2/20 thôn, bản, nhưng thời gian qua, UBND xã Sam Mứn đã ghi nhận một số hộ dân vứt xác lợn ốm, chết ra khu vực tập kết rác sinh hoạt tại trung tâm xã (khu vực cầu Pắc Nậm), thay vì xử lý theo quy định. Hành vi này tiềm ẩn nguy cơ làm dịch bệnh lây lan trên diện rộng.

Trước thực trạng trên, chính quyền xã đã tổ chức họp dân để tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức trong công tác phòng, chống dịch, đặc biệt là không vứt xác lợn ra môi trường.

Bà Nguyễn Thị Huyền, Phó Chủ tịch UBND xã Sam Mứn cho biết: "Dù công tác tuyên truyền đã được triển khai đến từng thôn, bản, nhưng tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn. Do đó, ngày 20/7 UBND xã đã lắp camera giám sát tại điểm tập kết rác và yêu cầu Công an xã tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Từ khi có hệ thống giám sát, Công an xã đã triệu tập, nhắc nhở 2 trường hợp vứt xác lợn bừa bãi. Thời gian tới, UBND xã sẽ tiếp tục đẩy mạnh giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nhằm ngăn chặn nguy cơ bùng phát dịch trên địa bàn."

Kiểm soát hoạt động giết mổ, ngăn chặn và xử lý kịp thời việc mua bán, vận chuyển lợn ốm, lợn mắc bệnh ra thị trường được xem là một trong những biện pháp then chốt trong phòng, chống dịch tả lợn châu Phi. Tuy nhiên, hơn một tháng qua, công tác này đang bị gián đoạn. Điều này tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tình trạng mua bán, tiêu thụ thịt lợn ốm hoặc nhiễm bệnh ra thị trường, từ đó làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh trên diện rộng.

Chị Quàng Thị Hoa, cán bộ Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp khu vực 2 cho biết: “Trước đây, cán bộ Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Điện Biên (cũ) thường xuyên đến các cơ sở giết mổ để giám sát, chỉ khi lợn đạt yêu cầu mới được đóng dấu kiểm soát và đưa ra thị trường tiêu thụ. Thế nhưng, từ khi thực hiện việc sáp nhập, triển khai bộ máy mới, thời gian gần đây, hoạt động kiểm soát giết mổ đang tạm dừng lại.”

Theo báo cáo của Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp khu vực 2, hiện trên địa bàn 12 xã thuộc khu vực có 28 cơ sở giết mổ lợn, với công suất trung bình từ 1–2 con/cơ sở/ngày.

Trao đổi về vấn đề này, ông Phạm Quang Thành, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp khu vực 2 cho biết: “Đây là thực trạng chung của các trung tâm trên địa bàn tỉnh. Các trung tâm khu vực mới được thành lập, đang trong quá trình hoàn thiện các thủ tục pháp lý cần thiết như con dấu, hóa đơn… nên chưa đủ điều kiện để triển khai công tác kiểm soát giết mổ tại địa phương.”

Bên cạnh đó, công tác kiểm soát vận chuyển lợn và các sản phẩm từ lợn cũng gặp nhiều trở ngại. Theo ông Thành, việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng liên ngành như: Thú y, công an, quản lý thị trường, chính quyền địa phương... Trong khi đó, hiện quy chế phối hợp cũng chưa thực sự rõ ràng.

Hiện nay, các hộ chăn nuôi đang bước vào giai đoạn tái đàn, mở rộng quy mô nhằm chuẩn bị nguồn cung cho thị trường dịp cuối năm. Trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi vẫn diễn biến phức tạp, công tác phòng, chống dịch cần được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả hơn bao giờ hết.

Yêu cầu đặt ra là chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng phải có những giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt hơn, đồng thời tăng cường phối hợp trong việc khoanh vùng, xử lý ổ dịch; kiểm soát chặt việc vận chuyển, giết mổ và tiêu thụ sản phẩm từ lợn. Chỉ khi dịch bệnh được kiểm soát tốt, đàn lợn mới được bảo vệ an toàn, thiệt hại cho người chăn nuôi mới được giảm thiểu và nguồn cung thực phẩm cho thị trường cuối năm mới được đảm bảo ổn định.