Cách đây gần 10 năm, ông Nguyễn Văn Tôn, ở xóm Là Đông, xã Tràng Xá, đã đưa 150 cây bưởi Diễn về trồng trên đất vườn của gia đình. Sau 3 năm tích cực chăm sóc, vườn bưởi đã cho những quả đầu tiên với chất lượng tốt. Năm 2019, với mỗi cây bưởi, ông Tôn thu lãi được 2 triệu đồng và đây cũng là năm cây bưởi cho thu nhập cao nhất.

Những năm tiếp theo, phong trào trồng bưởi Diễn ở xã Tràng Xá phát triển dẫn đến sản lượng dư thừa, giá bán xuống thấp và đầu ra gặp nhiều khó khăn. Liên tiếp trong những năm 2021, 2022 và 2023, gia đình ông Tôn cũng như bà con nhân dân trong xã chỉ bán được với giá trung bình 2.000 đồng/quả.

Trước tình trạng này, gia đình ông Tôn quyết định không phá bỏ vườn bưởi mà trồng xen vào đó cây bí đỏ và 150 cây mít để bán làm cây công trình. Sau 3 năm trồng, vừa qua, ông Tôn đã bán được lứa mít đầu tiên với giá 500 nghìn đồng/cây. Cùng với đó, hằng năm, ông thu về khoảng 20 triệu đồng từ bán bí đỏ.

Ông Tôn cho biết: Những cây bưởi đã trồng được nhiều năm, gốc to, khỏe, nếu chặt bỏ thì rất lãng phí. Chính vì thế tôi đã quyết định trồng xen các loại cây khác vào khoảng đất trống trong vườn bưởi. Cách làm này giúp gia đình duy trì thu nhập...

Anh Lương Viết Đức ở xóm Cầu Nhọ lại mạnh dạn áp dụng kỹ thuật ghép chanh tứ quý vào vườn bưởi Diễn của gia đình. Nhờ sự sáng tạo và quyết tâm, mô hình của anh bước đầu mang lại những kết quả tích cực.

Anh Đức chia sẻ: Nhận thấy mô hình này đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều hộ ở huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang, nên năm 2023, tôi đã thuê người ghép 20.000 mắt chanh tứ quý vào 1.000 cây bưởi, với giá 6.000 đồng/mắt. Trong đó, 300 cây là của gia đình tôi, còn lại là tôi liên kết với bà con trong vùng.

Theo dự tính, cuối năm 2024, gia đình anh Đức sẽ thu được lứa chanh đầu tiên nhưng do ảnh hưởng của bão số 3 nên đến năm 2025 cây mới bắt đầu cho thu hoạch.

Tính từ đầu năm nay, mỗi cây anh Đức thu được từ 10-20kg quả, giá bán trên 20.000 đồng/kg. Theo anh Đức, từ nay đến cuối năm điều kiện thời tiết thuận lợi thì mỗi cây gia đình có thể thu được khoảng 3 tạ quả, nếu giá vẫn giữ ổn định như hiện nay thì trừ hết chi phí đi mỗi cây sẽ cho thu nhập khoảng 6 triệu đồng.

Mô hình trồng xen canh cây ăn quả khác vào vườn bưởi Diễn hay  ghép giống cây có múi trên thân cây bưởi Diễn đang ngày càng được người dân trên địa bàn xã Tràng Xá áp dụng.

Ông Nông Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá, chia sẻ: Cây bưởi Diễn từng là niềm hy vọng lớn của địa phương, nhưng do nhiều nguyên nhân mà người trồng bưởi gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, trong cái khó lại ló cái khôn, người dân đã chủ động học hỏi, áp dụng những mô hình mới trên chính vườn bưởi của gia đình. Nhờ đó góp phần giữ lại màu xanh cho những vườn bưởi. Đến nay, tổng diện tích bưởi toàn xã là 285ha, giảm không đáng kể so với đỉnh điểm những năm 2018-2019. Năm 2024, bình quân một héc-ta bưởi cho thu nhập từ 100-150 triệu đồng.