Vào trưa 16/5, một trận động đất mạnh 5.0 độ đã xảy ra tại huyện Mường Chà, khiến nhiều người dân hoang mang và lo lắng. Trận động đất có tọa độ 21,747 độ vĩ Bắc và 103,129 độ kinh Đông, độ sâu chấn tiêu khoảng 10km. Dù chỉ kéo dài vài giây, nhưng rung lắc từ trận động đất đã lan rộng, khiến người dân tại thành phố Điện Biên Phủ và các huyện: Điện Biên, Mường Ảng… cảm nhận rõ.
Chị Lê Thị Phương Dung, tổ 8, thị trấn Mường Chà nhớ lại khoảnh khắc động đất rung lắc với vẻ lo lắng. “Tôi đang ngồi làm việc thì thấy có tiếng nổ to, sau đó mặt đất rung lên. Đồ đạc xung quanh đổ nghiêng, chai lọ rung bần bật. Rung lắc chỉ xảy ra trong giây lát nhưng cảm giác rất đáng sợ, tôi chưa từng trải qua chuyện như vậy ” - chị Dung bày tỏ.
Chỉ vài giờ sau đó, vào lúc 14 giờ 16 phút, một trận động đất khác với độ lớn 4.0 tiếp tục xảy ra tại cùng khu vực Mường Chà. Việc hai trận động đất liên tiếp xảy ra trong cùng một ngày đã làm dấy lên lo ngại và tò mò trong cộng đồng về nguyên nhân của hiện tượng địa chất này. Nhiều người còn tỏ ra khá lo lắng về khả năng xuất hiện các dư chấn tiếp theo.
Anh Nguyễn Trung Nghĩa, thị trấn Mường Chà cho biết: “Sau khi động đất xảy ra, chúng tôi lo lắng nguy cơ tiềm ẩn gây ảnh hưởng đến nhà cửa, công trình dân sinh và hạ tầng kỹ thuật. Với các trận động đất có cường độ từ 5.0 độ trở lên, nếu tiếp diễn hoặc xuất hiện dư chấn mạnh, hoàn toàn có thể làm nứt tường, sập mái các công trình xây dựng không đảm bảo kết cấu kháng chấn. Nhất là nhà cao tầng, nhà xây đã cũ, càng thêm lo lắng khi không thể biết trước thời điểm và mức độ của các trận địa chấn tiếp theo...”.
Hai trận động đất xảy ra đã khiến nhiều công trình nhà ở, công trình công cộng bị ảnh hưởng. Qua thống kê sơ bộ, huyện Mường Chà có 8 nhà dân bị ảnh hưởng, một số cơ sở hạ tầng tại các xã: Hừa Ngài, Na Sang, Huổi Lèng, Pa Ham xuất hiện nhiều vết nứt, ước thiệt hại khoảng 1,8 tỷ đồng.
Ông Hà Quốc Thịnh, Chủ tịch UBND huyện Mường Chà cho biết: Ngay sau khi động đất xảy ra, Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn huyện phối hợp với UBND các xã, thị trấn và các đơn vị có liên quan xuống cơ sở gần vị trí tâm chấn xác minh thiệt hại, chỉ đạo ứng phó đánh giá ảnh hưởng của động đất để chỉ đạo khắc phục hậu quả, ứng phó dư chấn sau động đất. Kịp thời cứu chữa, hỗ trợ, thăm hỏi người dân bị ảnh hưởng, di dời các nhà dân ở khu vực nguy hiểm…
Khoảng 100 năm qua, Điện Biên từng hứng chịu nhiều trận động đất lớn với cường độ từ trung bình đến mạnh. Đơn cử như trận động đất năm 1935 tại lòng chảo Điện Biên với cường độ lên tới 6,9 độ, hay trận động đất năm 1983 tại thị trấn Tuần Giáo có cường độ 6,7 độ. Gần đây nhất là năm 2001, TP. Điện Biên Phủ cũng ghi nhận một trận động đất mạnh 5,3 độ khiến nhiều ngôi nhà bị nứt và một số bị đổ sập.
Nói về nguyên nhân dẫn đến các trận động đất trên địa bàn tỉnh, ông Nguyễn Thái Sơn, Trạm quan sát động đất thuộc Viện Vật lý địa cầu tại TP. Điện Biên Phủ cho biết: Các trận động đất xảy ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua đều là động đất kiến tạo, nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ các đứt gãy địa chất lớn và hoạt động mạnh trong khu vực. Cụ thể, khu vực Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng nằm trên hai đới đứt gãy lớn là Điện Biên - Lai Châu và Sông Mã - Sơn La. Đứt gãy Điện Biên - Lai Châu chạy qua lòng chảo Điện Biên và kéo dài sang lãnh thổ nước bạn Lào, còn đứt gãy Sông Mã - Sơn La đi qua các huyện như: Tuần Giáo, Điện Biên Đông. Những đứt gãy này thường xuyên tích tụ năng lượng trong lòng đất và khi năng lượng đó đạt ngưỡng nhất định, nó sẽ được giải phóng dưới dạng động đất.
Vì những lý do trên khiến cho tỉnh Điện Biên trung bình mỗi năm thương xảy ra khoảng 2 - 5 trận động đất mà người dân có thể cảm nhận được độ rung lắc. Trong đó, trận động đất xảy ra vào trưa 16/5 vừa qua là một trận động đất có cường độ khá lớn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao khả năng phòng chống và ứng phó thiên tai cho người dân. Trước thực tế đó, từ các cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần giữ bình tĩnh, cập nhật thông tin và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như: Gia cố công trình xây dựng theo tiêu chuẩn kháng chấn, lập kế hoạch sơ tán khi cần thiết và tập huấn kỹ năng ứng phó trong trường hợp xảy ra động đất.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu và hiện tượng thiên tai bất thường diễn biến ngày càng phức tạp, với tần suất động đất ngày càng rõ rệt, các cơ quan chức năng cũng đang tích cực triển khai các giải pháp tăng cường khả năng dự báo sớm, đồng thời rà soát, đánh giá mức độ an toàn của hệ thống cơ sở hạ tầng tại các khu vực trọng điểm. Từ đó góp phần nâng cao nhận thức giúp người dân để có biện pháp chủ động ứng phó khi có động đất xảy ra.