Trận lũ quét ngày 25/7/2024 gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản tại bản Mường Pồn 1, xã Mường Pồn. Ảnh tư liệu

Là địa bàn miền núi, vùng cao, Điện Biên chịu nhiều tác động, thiệt hại của biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Mưa lớn dễ gây lũ quét trên sông suối, sạt lở đất đá tại khu vực sườn đồi dốc, tác động rất xấu tới môi trường, uy hiếp tính mạng người dân, phá hủy các công trình, tài sản, ruộng nương, gây tắc nghẽn giao thông cục bộ. Chỉ cần một trận mưa lớn kéo dài đã xảy ra nhiều điểm sạt lở đất đá xuống lòng đường, gây ách tắc giao thông. Đơn cử, trận mưa đêm 15/6 kéo dài đến sáng 16/6 đã xảy ra sạt lở, đất đá tràn xuống đường gây ách tắc giao thông trên quốc lộ 12 đoạn qua địa bàn xã Huổi Lèng, huyện Mường Chà. Dù điểm sạt lở không lớn nhưng việc khắc phục kéo dài nhiều giờ đồng hồ, khiến các phương tiện không thể lưu thông. Nguy hiểm hơn bởi địa bàn miền núi, nhà ở người dân ngay sườn đồi, ven núi khi xảy ra mưa lũ, sạt lở dễ bị cuốn trôi, vùi lấp.

Trận lũ quét xảy ra tại xã Mường Pồn, huyện Điện Biên đã trôi qua gần 1 năm song hình ảnh tan hoang sau lũ quét kinh hoàng khiến nhiều người mãi ám ảnh. Trận mưa lớn kéo dài suốt đêm đến rạng sáng 25/7/2024 bất ngờ nước lũ, đất đá từ trên đồi dồn dập đổ xuống cuốn trôi nhà cửa, tài sản khiến 7 người chết và mất tích. Ngoài tính mạng con người, trận lũ cuốn phăng mọi vật cản, 10 ngôi nhà bị cuốn trôi, 8 ngôi nhà đổ sập hoàn toàn, ảnh hưởng 100 ngôi nhà khác, hàng nghìn mét khối đất đá phủ kín đồng ruộng… Sau trận lũ quét, bản Mường Pồn 1, xã Mường Pồn chỉ còn là bãi đất đá ngổn ngang bùn đất, cây cối… Đau xót hơn khi lũ quét khiến hàng chục người thương vong, thiệt hại tài sản gần 200 tỷ đồng. Việc khắc phục hậu quả lũ quét là cả hành trình gian khó khi tìm kiếm người mất tích trong bùn đất, khẩn cấp di dời người dân khỏi vùng nguy hiểm, gây dựng, tìm kế sinh nhai bởi đất sản xuất đã bị vùi lấp…

Có thể thấy, sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan là rất lớn, không chỉ là tài sản, kế sinh nhai mà là tính mạng con người. Vì vậy, mỗi người cần nhận thức rõ về tác động hành vi của mình tới môi trường, có trách nhiệm trong bảo vệ môi trường. Thái độ thờ ơ đối với môi trường, cho rằng việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm của Chính phủ, các tổ chức chuyên môn, lực lượng chức năng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trường, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, hiện tượng thời tiết cực đoan thường xuyên xảy ra.

Với địa bàn miền núi, diện tích rừng lớn như Điện Biên, việc trồng rừng, giữ rừng, bảo vệ rừng là hành động thiết thực nhất bảo vệ môi trường. Trồng và bảo vệ rừng, không để đồi núi hoang hóa, tránh những trận mưa lũ, sạt lở gây thiệt hại nghiêm trọng khi đồi núi trơ trọi, không còn cây bám đất, giữ đất. Tuy nhiên, việc bảo vệ rừng chưa được thực hiện nghiêm túc khi vẫn xảy ra những vụ phá rừng làm nương hay chặt cây lấy gỗ, khai thác trái phép tài nguyên rừng. Chỉ trong 3 tháng đầu năm nay toàn tỉnh đã phát hiện 195 vụ phá rừng, tăng 137,8% so với cùng kỳ năm trước, gây thiệt hại 64ha rừng.

Trong 3 tháng đầu năm, Tuần Giáo là địa bàn trọng điểm xảy ra các vụ phá rừng khi có tới 59 vụ phá rừng (57 vụ xử lý hành chính, 2 vụ xử lý hình sự), huyện Điện Biên 44 vụ (31 vụ hành chính, 13 vụ hình sự), huyện Mường Chà 26 vụ (25 vụ hành chính, 1 vụ hình sự), Tủa Chùa 18 vụ, Điện Biên Đông 11 vụ. Rừng phòng hộ, rừng sản xuất bị xâm phạm; những cây gỗ to bị chặt hạ khai thác trái phép… Khó khăn là nhiều vụ phá rừng không phát hiện được đối tượng vi phạm để xử lý, tăng tính răn đe.

Nguyên nhân các vụ phá rừng đến từ thói quen, nhu cầu lấy gỗ làm nhà, chất đốt và đất sản xuất đã ăn sâu vào nếp nghĩ, cách làm của người dân là đồng bào dân tộc thiểu số. Song một nguyên nhân nữa đó là sự thờ ơ, chưa thực hiện hết trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền cơ sở trong quản lý nhà nước về lâm nghiệp. Không ít địa phương cho rằng bảo vệ rừng là nhiệm vụ của kiểm lâm và cơ quan chức năng nên thờ ơ, không quyết liệt chỉ đạo giải quyết, xử lý khi phát hiện phá rừng xảy ra trên địa bàn.

Việc phá rừng, thái độ thờ ơ không quan tâm tới môi trường, xả rác bừa bãi, không tuân thủ quy định bảo vệ môi trường… chính là hành vi thiếu trách nhiệm đối với môi trường sống của mỗi người. Nếu như ai cũng thờ ơ, xem nhẹ cảnh báo về nguy cơ thiên tai thì khi hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra hậu quả sẽ rất nặng nề. Do đó, nâng cao nhận thức về môi trường là một trong những giải pháp để thay đổi thái độ thờ ơ của mọi người đối với vấn đề môi trường. Sự chủ động của mỗi người dân, mỗi đơn vị, địa phương có vai trò rất quan trọng trong ứng phó, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Mỗi người cần hiểu rõ hơn và tham gia các hoạt động bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên để lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.