Hậu quả khó lường

Trường hợp đau lòng xảy ra với cháu L.D.B. (8 tuổi), trú tại bản Nát, xã Tuần Giáo. Cháu bị chó cắn nhưng không được tiêm phòng vắc xin phòng bệnh dại và đã tử vong vào ngày 5/5 vừa qua. Thông tin từ Trung tâm Y tế Tuần Giáo, ngày 4/5, đơn vị tiếp nhận cháu B. trong tình trạng mệt mỏi, sốt, đau đầu, đau họng và có biểu hiện sợ gió, sợ ánh sáng. Khai thác tiền sử bệnh nhân, người nhà cho biết, cách đó hơn 1 tháng, cháu B. bị chó nhà hàng xóm cắn. Chủ chó từng đưa cháu đi kiểm tra và khuyến cáo gia đình nên tiêm phòng vắc xin dại. Tuy nhiên, việc tiêm phòng đã không được thực hiện. Chỉ đến khi bệnh diễn biến nặng, gia đình mới đưa cháu đến viện nhưng đã quá muộn.

Thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh đã ghi nhận 13 ca tử vong do bệnh dại lây từ chó, mèo. Riêng trong năm 2025, có 2 trường hợp tử vong (1 trường hợp tại xã Tuần Giáo và 1 trường hợp xã Mường Nhé). Đáng chú ý, tất cả nạn nhân đều không tiêm phòng dại ngay sau khi bị chó cắn.

Bác sĩ Phạm Đức Tài, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết, bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Một khi phát bệnh thì tỉ lệ tử vong rất cao. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu người bị chó, mèo nghi dại cắn được xử lý vết thương đúng cách và tiêm phòng vắc xin kịp thời.

Không chỉ bệnh dại, chó mèo thả rông còn là nguyên nhân gián tiếp gây ra các vụ tai nạn giao thông, nhất là ở các khu dân cư, thôn bản nơi đường hẹp. Có những trường hợp bị chó bất ngờ lao ra đường rượt đuổi, khiến người điều khiến phương tiện giật mình, mất lái, ngã xe, thậm chí phải nhập viện điều trị.

Chị Trần Hạnh Như, tổ 6, xã Mường Ảng chia sẻ: Cách đây nửa tháng, buổi chiều con tôi đi học về thì bị một con chó thả rông bất ngờ lao ra từ bên đường, sủa dữ dội rồi rượt đuổi. Cháu hoảng loạn, loạng choạng tay lái rồi ngã xuống đường, trầy xước chân tay. May mà xe đi chậm nên không va chạm với phương tiện nào. Từ hôm đó, cháu sợ không dám đi học một mình nữa. Bố mẹ phải thay nhau đưa đón.

Những vụ việc như trên đang trở thành thực trạng đáng báo động tại nhiều địa phương. Từ thành thị đến nông thôn, không khó để bắt gặp hình ảnh chó đi lang thang trên vỉa hè, công viên, sân trường, lòng đường. Nhiều trường hợp chó không được chủ đeo rọ mõm, không dây dắt, không có người trông giữ. Chủ nuôi thì chủ quan với lý do “nó quen đường rồi”, “chó nhà hiền”, “chỉ chạy chơi thôi”...

Cần sự vào cuộc đồng bộ

Trước thực tế trên, một số địa phương từng triển khai giải pháp mạnh, như: Tổ chức thu bắt, tiêu hủy chó thả rông không rõ nguồn gốc hoặc chó không tiêm phòng dại, không có chủ quản lý. Ở xã Mường Nhé, vài năm trước, các đợt cao điểm ra quân kiểm tra, bắt giữ chó thả rông cũng được tiến hành. Hàng chục con chó bị đưa về lưu giữ, thông báo cho chủ đến làm việc. Nếu không có người nhận, chính quyền sẽ tiêu hủy để đảm bảo vệ sinh, an toàn. Thế nhưng, những chiến dịch như vậy chỉ duy trì được một thời gian ngắn do thiếu nhân lực chuyên trách, thiếu kinh phí duy trì, thiếu sự phối hợp từ người dân nên các biện pháp trên chưa thực sự mang lại hiệu quả.

Pháp luật đã có quy định rõ ràng về quản lý chó nuôi. Theo Nghị định 90/2017/NĐ-CP ngày 31/7/2017 do Chính phủ ban hành, chủ vật nuôi có trách nhiệm nuôi nhốt chó trong khuôn viên gia đình, phải rọ mõm và dắt bằng dây khi ra nơi công cộng, phải tiêm phòng đầy đủ bệnh dại. Nếu vi phạm, có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP với mức phạt từ 1 - 2 triệu đồng. Trường hợp để chó cắn gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, việc thực thi những quy định này tại cơ sở vẫn còn nhiều lỏng lẻo, xử lý thiếu quyết liệt, dẫn đến việc người dân không thực sự thấy cần thiết phải tuân thủ.

Hậu quả đã rõ, phân cấp quản lý cũng rất cụ thể, song để những quy định thật sự phát huy hiệu quả cần có sự chung tay của cả hệ thống chính trị và người dân. Các cơ quan, đơn vị, mỗi người dân cần thay đổi từ nhận thức đến hành động trong quản lý vật nuôi. Người dân phải xem việc xích chó, đeo rọ mõm, trông giữ vật nuôi là trách nhiệm pháp lý và phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Đối với các xã, phường, cần khôi phục và duy trì lực lượng để kiểm soát chó thả rông, kết hợp tuyên truyền thường xuyên về hậu quả, chế tài, cách phòng tránh tai nạn do chó gây ra; các khu dân cư bên cạnh hoạt động tuyên truyền cũng cần có quy ước về việc nuôi, thả chó mèo, tránh thả rông trong khu vực sinh hoạt chung.