Diễn biến này một lần nữa cho thấy, nền tảng tài chính vững chắc và hệ thống đào tạo trẻ hiệu quả vẫn là yếu tố then chốt quyết định sự bền vững của các câu lạc bộ bóng đá.
Hệ quả của một mô hình thiếu bền vững
CLB Quy Nhơn Bình Định xuống hạng là kết cục buồn, nhưng không quá bất ngờ với những ai từng dõi theo hành trình trồi sụt của đội bóng đất võ trong những năm qua. Từ đỉnh cao kỳ vọng, đội bóng nhanh chóng rơi vào khủng hoảng tài chính rồi liên tiếp tuột dốc không phanh.
Còn nhớ, năm 2021, Bình Định trở lại V.League sau 12 năm vắng bóng. Ngay lập tức, đội bóng này gây ấn tượng mạnh khi nhận được cam kết gói tài trợ 300 tỷ đồng trong 3 năm từ hai doanh nghiệp lớn. Với nguồn lực tài chính dồi dào, Bình Định mạnh tay chiêu mộ dàn cầu thủ chất lượng như Rafaelson (Nguyễn Xuân Son), Hendrio, Rimario, Đặng Văn Lâm, Trần Đình Trọng, Hà Đức Chinh...
Dưới thời huấn luyện viên (HLV) Nguyễn Đức Thắng, Bình Định từng giành hạng 3 V.League 2022 và Á quân Cúp Quốc gia cùng năm. Tuy nhiên, thành tích đó chưa tương xứng với số tiền đầu tư khổng lồ. Điều quan trọng hơn, đội bóng này thiếu nền tảng bền vững - từ hệ thống đào tạo trẻ đến bộ máy vận hành để tạo ra nguồn thu ổn định bên cạnh sự tài trợ của doanh nghiệp.
Khi dòng tiền không còn chảy mạnh, những lỗ hổng bắt đầu bộc lộ. Doanh nghiệp tài trợ có lúc muốn trả đội bóng về cho tỉnh. HLV trưởng Nguyễn Đức Thắng ra đi, nhiều ngôi sao cũng lần lượt rời đội. Dù HLV Bùi Đoàn Quang Huy sau đó giúp Bình Định giành ngôi Á quân V.League 2023 - 2024 đầy ngoạn mục, nhưng thành tích ấy không thể che giấu được sự sa sút toàn diện về mặt tổ chức và lực lượng.
Bước vào mùa giải 2024 - 2025, vì lý do tài chính, Bình Định phải chia tay hơn chục cầu thủ, đa phần là trụ cột. Những tân binh được đưa về không thể khỏa lấp khoảng trống đó và đội bóng nhanh chóng rơi vào cuộc đua trụ hạng. Từ chỗ hơn CLB SHB Đà Nẵng 5 điểm, họ không thắng trong 6 trận cuối, để rồi bị chính SHB Đà Nẵng vượt mặt và phải xuống hạng.
Kết thúc mùa giải, Bình Định xếp cuối bảng. Một đội bóng từng mơ vô địch nhưng phải ngậm ngùi xuống thi đấu ở giải hạng Nhất, đó là hệ quả tất yếu của một mô hình phát triển thiếu bền vững. Khi doanh nghiệp tài trợ rút lui, không có hệ sinh thái tài chính - kỹ thuật - nhân sự đủ mạnh, đội bóng lập tức tuột dốc không phanh.
Trông chờ doanh nghiệp là không đủ
Câu chuyện của Bình Định là bài học đắt giá cho những đội bóng chỉ sống bằng nguồn tiền từ doanh nghiệp. Một đội bóng liên tục đổi tên như Bình Định - từ TopenLand, MerryLand, rồi sau này là Quy Nhơn Bình Định, phần nào cho thấy sự phụ thuộc vào doanh nghiệp, những đối tác ngắn hạn. Nếu không tìm được nhà tài trợ mới đủ tiềm lực và tâm huyết, không tái thiết theo hướng xây dựng hệ thống đào tạo, tổ chức CLB thực sự chuyên nghiệp thì đội bóng có thể phải đối diện với nguy cơ giải thể, bị xóa phiên hiệu.
Thực tế, không chỉ Bình Định, không ít đội bóng Việt Nam đã “biến mất” khỏi “bản đồ bóng đá chuyên nghiệp” vì lý do tương tự. Đó là trường hợp Đồng Tâm Long An lừng lẫy một thời, chỉ vì không có doanh nghiệp đồng hành nên lập tức “lao dốc”, giờ đây đành bằng lòng với việc thi đấu ở giải hạng Nhất.
Rõ ràng, việc xây dựng mô hình chuyên nghiệp, có học viện đào tạo trẻ, có chiến lược phát triển thương hiệu, nguồn tài chính đa dạng... là điều kiện cần thiết để một CLB bóng đá tồn tại vững vàng. Những CLB như Hà Nội FC, Thể Công Viettel, hay thậm chí Hoàng Anh Gia Lai vẫn trụ vững ở sân chơi V.League phần lớn là nhờ có hệ thống đào tạo bài bản, có thương hiệu đủ sức thu hút tài trợ.
Hà Nội FC tuy giờ đây không còn cảnh phát vé miễn phí vào sân như giai đoạn đầu phát triển, nhưng đội bóng đã gửi thông điệp rằng khán giả yêu mến đội thì nên mua vé vào sân theo dõi trực tiếp. Và, trên fanpage của đội, chính các cổ động viên cũng ủng hộ điều này. Họ động viên nhau không mua trang phục “hàng nhái” để cổ vũ đội bóng, mà mua từ chính cửa hàng của CLB để ủng hộ đội bóng. Đó là tín hiệu tốt, phần nào cho thấy hướng phát triển bền vững của Hà Nội FC.
Theo chuyên gia bóng đá Phan Anh Tú, để làm bóng đá chuyên nghiệp, không thể mãi phụ thuộc vào doanh nghiệp. Khi một đội bóng thiếu lộ trình phát triển bền vững, không xây dựng được nội lực từ hệ thống đào tạo bài bản, không có chiến lược tài chính rõ ràng và hoàn toàn sống dựa vào dòng tiền từ nhà tài trợ, thì nguy cơ “lao dốc” có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
“Bài học Bình Định” ở mùa giải này không phải của riêng một đội bóng, mà là của chung những CLB muốn đứng vững ở sân chơi cao nhất của bóng đá Việt Nam.