Giữa lằn ranh sinh tử

34 đợt thiên tai xảy ra năm 2024 ở khắp các địa bàn trong tỉnh gây hậu quả nặng nề, đặc biệt về con người. Trận lũ quét xảy ra đêm 24 rạng sáng 25/7/2024 khiến xã biên giới Mường Pồn (huyện Điện Biên) chìm trong biển nước. Trận lũ quét dữ dội bất ngờ ập xuống các bản Huổi Ké, Mường Pồn 1 và bản Lĩnh, cuốn phăng tất cả trên đường đi. Chỉ trong tích tắc, hơn chục con người cùng hàng trăm nóc nhà, hoa màu, vật dụng sinh hoạt của người dân bị vùi lấp, cuốn trôi theo dòng nước. Quốc lộ 12, tuyến giao thông huyết mạch cũng bị đứt gãy, chia cắt hoàn toàn.

Trận lũ quét đã cướp đi sinh mạng 7 người dân vô tội, một số người may mắn tìm lại sau lũ quét. Những giọt nước mắt, những tiếng gọi người thân trong vô vọng như xé toạc màn đêm biên giới. Mường Pồn đêm ấy không ngủ.

Dẫu thời gian đã trôi qua, nhưng với anh Cà Văn Luyến, bản Mường Pồn 1 ký ức đêm lũ quét kinh hoàng tháng 7/2024 mãi là vết thương chưa lành. Trận thiên tai dữ dội ấy đã cướp đi người vợ hiền và cậu con trai nhỏ mới 13 tuổi của anh. Căn nhà sàn chất chứa bao kỷ niệm của gia đình cũng đổ sập, tài sản tích góp bấy lâu phút chốc trôi theo dòng nước lũ.

Nén nỗi đau, anh Luyến nghẹn ngào: “Lúc đó thấy mưa lớn, tôi gọi vợ con dậy để đề phòng. Khi trời có vẻ ngớt mưa, hai mẹ con quay lại giường nghỉ. Nhưng rồi mưa lại nặng hạt hơn. Bất ngờ, một tiếng động lớn vang lên, đất đá từ trên đồi đổ ập xuống, cuốn phăng tất cả. Mọi thứ diễn ra quá nhanh… kể từ giây phút ấy, tôi đã mãi mãi mất đi vợ con mình”.

Năm nay thời điểm này chưa bước vào cao điểm mùa mưa lũ, nhưng trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận 5 đợt thiên tai, khiến 2 người bị thương, nhiều tài sản, hoa màu bị hư hại. Riêng trong tháng 5, thời tiết bất thường tiếp tục gây ra những sự cố nghiêm trọng. Đơn cử như trường hợp đá rơi vào nhà người dân khoảng 2 giờ sáng ngày 20/5 ở bản Quyết Tiến, xã Búng Lao (huyện Mường Ảng). Vụ sạt lở đá lớn bất ngờ xảy ra khiến người dân hoảng loạn. Bốn tảng đá lớn, mỗi tảng nặng hàng chục tấn, từ đỉnh núi lăn xuống khu dân cư, đè sập hoàn toàn kho hàng của gia đình ông Nguyễn Duy Tuấn, may mắn không có thương vong về người. 

Ông Trần Quang Trung, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Mường Ảng cho biết, sau khi khảo sát các khu vực có nguy cơ sạt lở, nhất là những nơi địa chất yếu như: Xuân Lao, Ẳng Tở, Búng Lao, Nặm Lịch, Mường Đăng, huyện đã tiến hành tuyên truyền, giải thích để người dân hiểu mức độ nguy hiểm. Cùng với đó, sẵn sàng huy động tối đa phương tiện, lực lượng tham gia giúp đỡ các hộ tháo dỡ, di dời tài sản đến nơi ở an toàn. Với các hộ không nghe theo cảnh báo, huyện kiên quyết cưỡng chế để bảo vệ tính mạng, tài sản cho người dân. Riêng với trường hợp đá rơi ở khu vực bản Quyết Tiến, cơ quan chức năng đang tiến hành khảo sát địa chất khu vực để đề xuất phương án di dời các hộ dân.

Giữ vững thế chủ động

Là tỉnh miền núi, địa hình phức tạp, nhiều sông suối nên nguy cơ thiên tai, đặc biệt là lũ ống, lũ quét, sạt lở đất luôn tiềm ẩn. Trước tình hình đó, công tác phòng chống thiên tai được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong chỉ đạo, điều hành của tỉnh. Với phương châm “hành động sớm, chủ động trước”, các ngành chức năng của tỉnh đang tích cực phối hợp triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, điển hình là công tác quản lý, bảo vệ hạ tầng, mạng lưới đường bộ, đặc biệt là các tuyến giao thông huyết mạch như: Quốc lộ 6, quốc lộ 12, quốc lộ 279, quốc lộ 4H... vốn có nguy cơ sạt lở, đứt gãy, gây tắc nghẽn lưu thông.

Thượng tá Nguyễn Đình Quân, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh) cho biết: Mưa lũ có thể sẽ khiến nhiều tuyến đường bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do vậy, trên tinh thần chỉ đạo của Ban Giám đốc Công an tỉnh, lực lượng CSGT đã chủ động từ sớm, từ xa, xây dựng phương án, tăng cường tuần tra, kiểm soát trên các tuyến giao thông. Đặc biệt, khi gặp các sự cố, nhanh chóng phân luồng, điều tiết; phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tham gia hót sụt, hót sạt, kể cả trong đêm nhằm đảm bảo nhu cầu đi lại bình thường của người dân...”.

Song song với việc đảm bảo an toàn trên các tuyến đường, công tác bảo vệ công trình thủy lợi, hệ thống hồ chứa cũng được đặc biệt quan tâm. Với 13 hồ chứa thủy lợi dung tích trên 66 triệu m³, các đơn vị chức năng đã chủ động phối hợp kiểm tra, đánh giá kỹ thuật các công trình trọng yếu như thân đập, tràn xả lũ và hệ thống cống thoát nước; kịp thời sửa chữa, khắc phục hư hỏng và tăng cường trực 24/24 để đảm bảo an toàn cho công trình và vùng hạ du mùa mưa lũ.

“Kiểm tra toàn diện các công trình, nhất là các hạng mục trọng yếu như: Đập, tràn xả lũ, cống điều tiết... cơ bản an toàn. Ngoài ra, nhằm chủ động ứng phó và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, đơn vị chủ động xây dựng kế hoạch bảo trì, bố trí kinh phí sửa chữa và chuẩn bị đầy đủ vật tư, phương tiện theo quy định” - ông Lê Văn Thi, Giám đốc Công ty Quản lý thủy nông tỉnh cho biết.

Từ những bước chuẩn bị chủ động ở cơ sở, công tác phòng, chống thiên tai trên địa bàn tỉnh tiếp tục được các cấp, ngành tập trung triển khai. Mới đây, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tăng cường biện pháp phòng chống mưa lớn, sạt lở, lũ quét theo đúng tinh thần Công điện số 76/CĐ-TTg ngày 28/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ. UBND tỉnh yêu cầu các đơn vị thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, tuyệt đối không để bị động, nhất là trong bối cảnh đang triển khai sắp xếp lại bộ máy chính quyền. Các địa phương thực hiện nghiêm phương châm “4 tại chỗ”; xây dựng phương án sát thực tế; các sở, ngành, lực lượng vũ trang phối hợp chặt chẽ, chuẩn bị đầy đủ phương tiện, nhân lực; các cơ quan truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, kỹ năng ứng phó thiên tai trong điều kiện thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường.