Người dân xã Chà Nưa, huyện Nậm Pồ vẫn chưa nguôi nỗi xót xa khi nhắc đến vụ tai nạn đuối nước thương tâm xảy ra vào trưa ngày 18/10/2024, tại khu vực suối Nậm Bai, đoạn chảy qua bản Nà Sự. Vụ đuối nước đã cướp đi sinh mạng của hai em nhỏ: L.T.L.S và L.D.B, cùng 7 tuổi, học sinh Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Chà Nưa.

Được biết nguyên nhân dẫn đến sự việc thương tâm là buổi trưa sau khi được gia đình đón từ trường về, hai em rủ nhau ra suối Nậm Bai tắm. Đến khoảng 13 giờ cùng ngày, không thấy các em về, gia đình vội đi tìm và bàng hoàng phát hiện thi thể hai em dưới dòng suối, cách bản gần 100 mét. Dù người dân đưa đến Trạm Y tế xã cấp cứu, nhưng cả hai em nhỏ đều không qua khỏi.

Năm 2024, toàn tỉnh có 45 trường hợp trẻ tử vong do tai nạn thương tích, trong đó có 29/45 trường hợp do đuối nước, chiếm hơn 64%.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đuối nước ở trẻ em trong mùa mưa lũ, phần lớn đều đến từ sự chủ quan và thiếu kỹ năng phòng tránh. Trẻ em ở nông thôn, vùng cao thường sống gần ao hồ, sông suối, đập nước – những nơi tiềm ẩn nguy cơ nhưng lại quá quen thuộc với các em và gia đình, nên dễ bị xem nhẹ. Việc thiếu sự giám sát của người lớn, đặc biệt trong những gia đình cha mẹ đi làm xa, là yếu tố khiến trẻ dễ rơi vào tình huống nguy hiểm.

Một nguyên nhân quan trọng khác là trẻ em thiếu kiến thức và kỹ năng sống cơ bản. Nhiều em chưa được học bơi, chưa từng được hướng dẫn cách thoát hiểm khi bị rơi xuống nước, cũng như không được cảnh báo đầy đủ về sự nguy hiểm của dòng nước sâu, nước chảy xiết. Trong khi đó, mùa mưa lũ làm tăng mạnh mực nước và tốc độ dòng chảy tại các con suối, sông hồ càng khiến nguy cơ đuối nước cao hơn. Ngoài ra, hệ thống rào chắn, biển cảnh báo nguy hiểm ở các điểm có nguy cơ cũng chưa được lắp đặt đầy đủ.

Trước thực trạng báo động này, các cấp chính quyền tỉnh Điện Biên đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống đuối nước. Gần đây nhất, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 459/KH-UBND ngày 20/2/2025 về việc thực hiện “Chương trình bơi an toàn, phòng chống đuối nước trẻ em đến năm 2030” là một bước đi thiết thực. Mục tiêu là phổ cập kỹ năng bơi an toàn cho trẻ từ 6 tuổi trở lên, mỗi địa phương có ít nhất một điểm dạy bơi đạt chuẩn; xây dựng đội ngũ giáo viên dạy bơi được đào tạo bài bản; phối hợp chặt chẽ ngành giáo dục, đoàn thể và cộng đồng để triển khai hiệu quả chương trình.

Các hoạt động truyền thông, tập huấn kỹ năng sống, phòng chống đuối nước được đẩy mạnh. Đơn cử như tại Trường THPT Lương Thế Vinh, một buổi tập huấn kỹ năng an toàn, sơ cấp cứu và bơi cơ bản đã được tổ chức với sự tham gia đông đảo học sinh trước khi kỳ nghỉ hè 2025. Các em được học cách nhận diện nguy cơ tai nạn, cách xử lý khi gặp người bị đuối nước; kỹ năng sơ cứu như ép tim, hà hơi thổi ngạt, băng bó vết thương... Học sinh được tham gia thực hành tại chỗ thông qua các tình huống giả định, xử lý theo nhóm và được giáo viên hướng dẫn trực tiếp.

Nhiều học sinh lần đầu tiếp cận với những kỹ năng quan trọng này đã bày tỏ sự hào hứng và mong muốn được học nhiều hơn.

Em Diệp Anh Tuấn, Trường THPT Lương Thế Vinh chia sẻ: Sau buổi tập huấn, em đã hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của kỹ năng phòng chống đuối nước. Trước đây, em chỉ nghĩ đơn giản biết bơi là đủ, nhưng qua buổi học hôm nay, em biết thêm nhiều kỹ năng như cách xử lý khi bị chuột rút, cách cứu người bị đuối nước an toàn và cả cách tự bảo vệ mình khi gặp sự cố dưới nước. Em cảm thấy rất bổ ích và mong rằng các bạn học sinh khác cũng sẽ được tham gia những buổi tập huấn như vậy để nâng cao nhận thức và bảo vệ bản thân mình tốt hơn.

Để công tác phòng chống đuối nước đạt hiệu quả bền vững, cần sự chung tay của toàn xã hội. Gia đình giữ vai trò chủ động trong việc giám sát, hướng dẫn trẻ kỹ năng an toàn. Nhà trường cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống trong chương trình học, tổ chức các lớp dạy bơi phổ cập. Chính quyền địa phương phải chủ động kiểm tra, cảnh báo và khắc phục những điểm nguy hiểm như hồ, đập, sông suối, đặc biệt trong mùa mưa lũ. Việc lắp đặt rào chắn, biển cảnh báo ở những khu vực nguy cơ cao là rất cần thiết.

Các tổ chức đoàn thể, ngành giáo dục nên phối hợp tổ chức lớp dạy bơi miễn phí, tập huấn kỹ năng xử lý tình huống, sơ cứu cho trẻ – đặc biệt trong dịp hè, khi trẻ có nhiều thời gian vui chơi ngoài trời và nguy cơ tai nạn tăng cao.

Theo anh Phạm Đức Phước, huấn luyện viên Trung tâm dạy bơi Điện Biên thì việc dạy bơi cho trẻ chỉ là một phần. Quan trọng không kém là kỹ năng xử lý tình huống khi gặp người bị đuối nước. Nếu không có kỹ năng xử lý, kể cả biết bơi thì khi cố gắng cứu người vẫn có thể bị đuối nước theo. Vì vậy, mỗi lớp học bơi nên tích hợp cả phần lý thuyết và thực hành tình huống, để trẻ thực sự hiểu và ứng phó được khi gặp sự cố.

Mùa mưa bắt đầu vào cao điểm. Trẻ em cần được bảo vệ bằng sự quan tâm thiết thực, bằng những kỹ năng cụ thể, và sự giám sát, hỗ trợ toàn diện từ cộng đồng. Đừng để thêm một sinh mạng nhỏ bé nào phải rời xa cuộc đời chỉ vì một phút bất cẩn, vì thiếu đi một kỹ năng cơ bản hay một tấm biển cảnh báo. Phòng chống đuối nước không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là trách nhiệm và lương tâm của mỗi người lớn!