Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về đánh giá đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong lĩnh vực y tế diễn ra ngày 23/5.

Theo Trung tá Vũ Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Bộ Công an, từ đầu năm đến nay, riêng về tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả, cơ quan công an đã khởi tố 6 vụ án với hơn 104 bị can.

Từ những vụ khởi tố tội phạm sản xuất hàng giả, cơ quan chức năng đã xác định các nhóm thủ đoạn gồm:

Thứ nhất, các đối tượng lợi dụng cơ chế tự công bố sản phẩm, đăng ký tiêu chuẩn hàm lượng cao nhưng sản xuất không đúng tiêu chuẩn công bố.

Thứ hai, các sản phẩm được "thổi phồng" tính năng công dụng, lừa dối người tiêu dùng nhằm mục đích trục lợi.

Thứ ba, các đối tượng thành lập nhiều doanh nghiệp, đăng ký tại nhiều địa điểm khác nhau, nhập nguyên liệu, nhà máy sản xuất, đăng ký sản phẩm, truyền thông, phân phối…, hoạt động khép kín để hợp thức, nhằm trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng.

Thứ tư, các đối tượng có sự câu kết, móc nối với một số cơ quan chức năng, đơn vị liên quan để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp như cung cấp phiếu kiểm nghiệm khống để hợp thức hóa thủ tục xin công bố sản phẩm.

Mới đây, Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can nguyên là lãnh đạo, cán bộ Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã có một số vi phạm khi cấp phép giấy chứng nhận nhà máy sản xuất thực phẩm chức năng theo tiêu chuẩn GMP, cấp hồ sơ công bố sản phẩm. Các đối tượng cũng lợi dụng những hạn chế trong công tác hậu kiểm để vi phạm.

Cũng theo Trung tá Vũ Thanh Tùng, một số tồn tại, vướng mắc, bất cập trong các văn bản pháp luật hiện hành liên quan lĩnh vực dược, an toàn thực phẩm, việc chậm trễ ban hành các quy định, hướng dẫn thi hành luật cũng đã tạo lỗ hổng để các đối tượng lợi dụng.

"Chúng tôi đã có kiến nghị tăng mức phạt tù, nâng mức xử phạt tiền trong lĩnh vực này để đảm bảo tính răn đe. Đồng thời, chúng ta cũng phải nhận thức rõ, việc phòng chống thuốc, thực phẩm giả không chỉ là trách nhiệm của Bộ Y tế mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương", đại diện C03 cho biết.

Địa phương vướng mắc trong công tác hậu kiểm

Nhận định công tác hậu kiểm hiện nay còn nhiều khó khăn tại địa phương, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết, những đối tượng cầm đầu đường dây thường không trực tiếp tham gia sản xuất mà chỉ đạo nhân viên, thuê nơi sản xuất ở vị trí vắng vẻ, xa trung tâm. Nhiều đối tượng đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vẫn tái phạm do lĩnh vực này đem lại lợi nhuận cao.

"Qua kiểm tra đột xuất thời gian vừa qua, Thành phố nhận thấy, nhiều cơ sở kinh doanh dược, thiết bị có sự chuẩn bị, đề phòng trước nên đã chuyển hàng hóa đi nơi khác cất giấu; các đối tượng còn tạo tài khoản giả, nên rất khó xác định nơi chứa hàng hóa vi phạm để kiểm tra xử lý, khó xác định chủ thể hay hành vi vi phạm và gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý vi phạm hành chính…", đại diện Sở Y tế TPHCM cho biết.

Đại diện Sở Y tế tỉnh Hòa Bình cũng cùng nhận định trên và cho hay, từ đầu năm 2024, địa phương đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra nhưng rất khó để xác định được hàng giả. Theo quy định lấy mẫu, địa phương chỉ kiểm tra được chỉ số an toàn thực phẩm, chứ không kiểm tra được chất lượng.

Khi thực hiện kiểm tra, đoàn cũng chỉ kiểm tra hậu kiểm ở cơ sở sản xuất và chỉ có thể kiểm tra chất lượng khi người dân có ý kiến.

Vì vậy, các địa phương kiến nghị các cơ quan chức năng cần sửa đổi Nghị định 15 về an toàn thực phẩm, đồng thời tăng cường trách nhiệm của các doanh nghiệp, khi có đầu ra cần phải chứng minh được sản phẩm đó đạt chất lượng hay không, đồng thời có hình phạt đủ sức răn đe với các sai phạm này.

Đề nghị xử lý các hành vi vi phạm ở mức cao nhất

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhận định, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ… là những hành vi vi phạm pháp luật nhưng hàng giả trong lĩnh vực y tế không còn chỉ đơn thuần là gian lận thương mại mà là tội ác. Việc sử dụng các mặt hàng này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân.

Bộ trưởng cho rằng, cần phải có giải pháp mạnh mẽ hơn để tập trung giải quyết vấn đề này. Đây không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà cả thế giới đều nhức nhối. Thậm chí nhiều đối tượng làm giả ngay từ nước sản xuất để xuất khẩu sang nước thứ 3 buôn bán, vì thế Bộ trưởng cũng lưu ý, cần chú ý đến vấn đề nhập khẩu, để có những giải pháp phù hợp.

Tiếp thu ý kiến của các địa phương, bộ, ngành liên quan, Bộ trưởng cho biết, Bộ sẽ rà soát để hoàn thiện các cơ sở pháp lý, đồng thời đang quyết liệt triển khai xây dựng, hoàn thiện thể chế như các hướng dẫn triển khai Luật Dược, sửa Nghị định 15 về lĩnh vực an toàn thực phẩm và sẽ trình Chính phủ vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 tới, để sớm ban hành nhằm giải quyết những khó khăn phát sinh trong thực tiễn về lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh đến vấn đề phân cấp, phân quyền và đề nghị lãnh đạo ngành y tế các địa phương phải bám sát nhiệm vụ này, đồng thời phân công trách nhiệm phải rõ người, rõ việc; chủ động tham mưu cho lãnh đạo, chính quyền địa phương.

Bộ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị trong ngành y từ Trung ương đến địa phương cần phải rà soát lại, xem khâu nào còn kẽ hở, còn vướng mắc để hoàn thiện pháp lý. Song song đó, quán triệt, nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhân viên triển khai thực hiện các nhiệm vụ này.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng nêu cao vai trò của người dân trong phát hiện, tố giác hành vi gian lận thương mại, sản xuất hàng giả đến cơ quan chức năng để có thể vào cuộc sớm, kịp thời.

Quan điểm chỉ đạo của Bộ Y tế là kiên quyết, đấu tranh không khoan nhượng với các hành vi sản xuất, buôn bán, lưu thông hàng giả trong lĩnh vực y tế. Các hành vi vi phạm phải được xử lý nghiêm minh, không có "vùng cấm", không có "ngoại lệ". 

Bộ Y tế đang đề nghị xử lý các hành vi vi phạm ở mức cao nhất để mang tính chất răn đe, từ một vụ cảnh tỉnh được nhiều doanh nghiệp, nhiều đối tượng khác.

Đồng thời, Bộ Y tế sẽ xử lý trách nhiệm các cá nhân, tổ chức có hành vi buông lỏng quản lý, tiếp tay hoặc bao che cho các hoạt động sai phạm.

Người đứng đầu ngành y cũng thừa nhận cuộc đấu tranh chống hàng giả, gian lận thương mại có nhiều khó khăn. Vì vậy, một mình ngành y tế sẽ không làm được nếu thiếu sự tham gia của các bộ, ban, ngành, cơ quan liên quan và cả vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong việc chỉ đạo các đơn vị phối hợp với ngành y tế.

"Đây là vấn đề phối hợp, làm kiên quyết, không ngừng, không nghỉ, chứ không phải ra quân triển khai một tháng sau đó nghỉ", Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.