Ngày 10/1/1953, Ban Cán sự tỉnh Lai Châu (nay là tỉnh Điện Biên) quyết định thành lập Ty Công an Lai Châu. Khi ấy, quân số ít, phương tiện thiếu, địa bàn rộng lớn, hiểm trở, một số vùng còn bị địch chiếm đóng. Thực dân Pháp cùng các thế lực phản động âm mưu biến Điện Biên Phủ thành cứ điểm quân sự, gây rối loạn an ninh. Trong bối cảnh ấy, cán bộ, chiến sĩ công an tỉnh đoàn kết một lòng, bám cơ sở, dựa vào nhân dân, phối hợp với các lực lượng vũ trang trấn áp phản động, bóc gỡ gián điệp, bảo vệ hậu cần; bảo vệ vận chuyển vũ khí, lương thực chi viện cho chiến dịch Điện Biên Phủ, góp phần cùng quân dân cả nước làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Chiến dịch kết thúc thắng lợi, nhưng an ninh chính trị những năm đầu sau giải phóng hết sức phức tạp. Tại nhiều địa bàn vùng cao, lực lượng phản động kích động bạo loạn, dựng “vương quốc” tự trị. Công an tỉnh chủ động khoanh vùng, giữ vững an ninh trật tự, tạo điều kiện khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội.

Khi Mỹ leo thang chiến tranh phá hoại miền Bắc, Công an tỉnh vừa bảo vệ các công trình, kho quân trang, quân dụng, tuyến giao thông huyết mạch, vừa phối hợp đấu tranh chống gián điệp, biệt kích thâm nhập. Hòa bình lập lại, Điện Biên tiếp tục là tuyến đầu bảo vệ an ninh biên giới Tây Bắc. Lực lượng công an kiên trì bám cơ sở, triệt phá các tổ chức phản động, bóc gỡ nhiều đường dây phá hoại, tham mưu củng cố chính quyền cơ sở, xây dựng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” gắn với phát triển kinh tế - xã hội.

Bước vào công cuộc đổi mới, Công an tỉnh Điện Biên triển khai nhiều đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm, đặc biệt là tội phạm ma túy xuyên quốc gia. Với đặc thù là tỉnh biên giới giáp Lào và Trung Quốc, lực lượng đã xác lập, đấu tranh nhiều chuyên án ma túy lớn, xuyên quốc gia; triệt phá các đường dây buôn bán người, buôn lậu. Trên lĩnh vực đấu tranh phòng, chống tội phạm hình sự, Công an Điện Biên luôn chủ động, khẩn trương, đạt tỷ lệ khám phá án hằng năm trên 90%, riêng án nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng đạt 100%; không để oan sai, không để lọt tội phạm. Nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng được điều tra, khám phá kịp thời ngay từ cơ sở. Những chiến công ấy khẳng định bản lĩnh, trí tuệ của lực lượng Công an Điện Biên, góp phần giữ bình yên cho nhân dân. Các sự kiện chính trị, văn hóa, xã hội quan trọng của đất nước, của tỉnh được bảo vệ tuyệt đối an toàn.

Song hành với nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, lực lượng công an luôn coi công tác dân vận là “chìa khóa” giữ vững an ninh. Hình ảnh cán bộ, chiến sĩ công an không quản nắng mưa, lội suối băng rừng giúp dân dựng nhà đại đoàn kết, xóa nhà tạm; kịp thời cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai ở Mường Pồn, Si Pa Phìn, Tìa Dình, Na Son, Mường Luân... đã góp phần xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn mới, Công an tỉnh Điện Biên triển khai đồng bộ các giải pháp theo tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Cơ cấu tổ chức được sắp xếp tinh gọn; lực lượng cơ sở, nhất là các xã biên giới được tăng cường; trang bị, phương tiện chiến đấu từng bước hiện đại. Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ không ngừng nâng cao; chuyển đổi số được đẩy mạnh trong quản lý, điều hành; các vụ việc phức tạp được giải quyết từ sớm, từ cơ sở, không để phát sinh điểm nóng.

Mỗi chiến công của Công an Điện Biên trong 72 năm qua đều bắt nguồn từ niềm tin và sự ủng hộ của nhân dân. Lực lượng công an luôn quán triệt sâu sắc lời Bác Hồ dạy, lấy bình yên của nhân dân làm thước đo cao nhất; chủ động nắm tình hình từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ. Tinh thần “vì nhân dân phục vụ” ấy được biểu hiện rõ nét qua những tấm gương hy sinh anh dũng trong mọi thời kỳ như: Anh hùng Liệt sĩ Khoàng Văn Tấm, liệt sĩ Hà Ngọc Thao, liệt sĩ Phạm Thanh Bình, liệt sĩ Phạm Văn Cường; liệt sĩ Đỗ Quang Khánh... Và hiện nay, hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ công an kiên cường bám địa bàn, “3 cùng” với nhân dân, mưu trí, dũng cảm, lập nhiều chiến công trên các mặt công tác.

Với những cống hiến to lớn trong suốt chặng đường 72 năm qua, Công an tỉnh Điện Biên vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có 2 Huân chương Hồ Chí Minh; 7 Huân chương Quân công hạng nhất, nhì, ba; 27 Huân chương Chiến công hạng nhất, nhì; 20 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhất, nhì; 23 lần được tặng Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ. Đặc biệt, 3 tập thể và 4 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

80 năm truyền thống Công an nhân dân, 72 năm xây dựng và trưởng thành của Công an tỉnh Điện Biên là hành trình kiên cường, tận tụy, gắn bó máu thịt với nhân dân. Mỗi chiến công, mỗi tấm gương hy sinh tiếp tục bồi đắp truyền thống vẻ vang, hun đúc ý chí “chủ động, kỷ cương, trách nhiệm, hiệu quả”. Với khí thế mới, quyết tâm mới, Công an Điện Biên phấn đấu xứng đáng là “lá chắn thép” nơi phên giậu của Tổ quốc, bảo vệ bình yên cuộc sống, góp phần xây dựng Điện Biên ngày càng giàu đẹp, văn minh.