Ngày 31/5/2025, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 160, chuyển giao 1.060 nhiệm vụ và thẩm quyền về cấp xã. Tiếp đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2025, đã bổ sung và điều chỉnh nhiều nội dung liên quan đến phân cấp, phân quyền. Cụ thể, Điều 22 quy định tăng số lượng nhiệm vụ và quyền hạn của UBND xã từ 3 lên 10 nội dung; Điều 23 mở rộng nhiệm vụ và quyền hạn của Chủ tịch UBND xã từ 3 lên 17 nội dung. Những sửa đổi này tạo hành lang pháp lý quan trọng, giúp cấp xã chủ động hơn trong quản lý, điều hành, đồng thời xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong thực thi công vụ.

Trong bối cảnh cải cách hành chính, chuyển đổi số và tinh gọn bộ máy đang được triển khai đồng bộ, việc trao quyền mạnh hơn cho cấp xã được xem là bước then chốt để nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân. Cấp xã là nơi trực tiếp tiếp nhận, xử lý phần lớn thủ tục phát sinh trong đời sống hằng ngày. Khi được phân cấp rõ ràng, giao thẩm quyền đầy đủ, cấp xã có điều kiện để giải quyết công việc nhanh hơn, sát hơn với thực tiễn; người dân được hưởng lợi từ dịch vụ công thuận tiện, rút ngắn thời gian chờ đợi và giảm chi phí đi lại. Tăng thẩm quyền cho cấp xã không chỉ là gia tăng trách nhiệm mà còn là khẳng định mục tiêu lấy người dân làm trung tâm, lấy chất lượng phục vụ làm thước đo hiệu quả của bộ máy công quyền.

Tại xã Mường Chà, việc triển khai mô hình chính quyền 2 cấp cho thấy nhiều chuyển biến tích cực. Ông Nguyễn Hữu Đại, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Khi nhiệm vụ và thẩm quyền được phân cấp nhiều hơn cho cấp xã, quá trình giải quyết hồ sơ, thủ tục cho người dân thuận lợi hơn, đảm bảo nhanh gọn, thông suốt. Cán bộ chủ động hơn trong công việc, người dân thì giảm thời gian chờ đợi”.

Sau sắp xếp đơn vị hành chính, cấp ủy và chính quyền xã Mường Chà tiến hành rà soát, bố trí lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo hướng phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ mới. Nhân sự được phân công theo từng lĩnh vực chuyên môn, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ nghiệp vụ. Đáng chú ý, xã bố trí 2 công chức chuyên trách phụ trách chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin; 100% cán bộ, công chức có chứng chỉ tin học ứng dụng. Với sự chủ động về nhân lực và kỹ thuật, từ ngày 1/7/2025 đến nay, xã đã tiếp nhận và giải quyết 691 thủ tục hành chính (TTHC), trong đó có 666 hồ sơ thực hiện trực tuyến. Tỷ lệ này phản ánh sự chuyển biến rõ rệt trong ứng dụng công nghệ thông tin của địa phương.

Tại xã Mường Ảng, hiệu quả phân cấp thể hiện rõ qua chất lượng xử lý hồ sơ trong các lĩnh vực chứng thực, xác nhận nguồn gốc đất, thủ tục an sinh xã hội và nhiều công việc phát sinh tại cơ sở.

Bà Đỗ Thị Thủy, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Mường Ảng cho biết: “Được phân cấp rõ ràng giúp cán bộ xã chủ động, trách nhiệm hơn. Người dân đến xã được giải quyết ngay nhiều thủ tục, không phải chờ đợi hay đi lại xa. Khối lượng công việc tăng nhưng quy trình lại thông suốt hơn”.

Thống kê cho thấy, từ ngày 1/7 đến nay, xã Mường Ảng tiếp nhận và giải quyết 1.385 hồ sơ TTHC, trong đó 983 hồ sơ trực tuyến và 402 hồ sơ trực tiếp. Đáng chú ý, 971 hồ sơ được trả kết quả trước hạn, không có hồ sơ quá hạn. Xã còn giải quyết 2.201 hồ sơ ngoài TTHC, gồm xác nhận lý lịch, xác nhận dân tộc, xác nhận giấy tờ phục vụ nhu cầu đời sống người dân. Những con số này phản ánh rõ nét hiệu quả của phân cấp: Thủ tục nhanh hơn, chất lượng phục vụ được nâng lên, người dân hài lòng hơn.

Thực tiễn sau sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền 2 cấp cho thấy, cấp xã đang trở thành “điểm chạm” trực tiếp và thường xuyên nhất với người dân trên địa bàn tỉnh. Phần lớn các yêu cầu liên quan đến hộ tịch, đất đai, chế độ chính sách, an sinh xã hội, nông nghiệp, quản lý trật tự xây dựng… đều phát sinh tại cơ sở. Khi thẩm quyền được giao đúng mức, cấp xã xử lý công việc sát thực tế hơn, kịp thời hơn và giảm đáng kể tình trạng đùn đẩy, chồng chéo.

Từ ngày 1/7/2025 đến nay, UBND các xã, phường trong tỉnh đã tiếp nhận và giải quyết 47.894 hồ sơ TTHC, trong đó 44.146 hồ sơ trực tuyến và 3.747 hồ sơ trực tiếp. Có 45.317 hồ sơ được giải quyết đúng hạn và trước hạn; 151 hồ sơ quá hạn; 462 hồ sơ đang giải quyết trong hạn. Những con số này cho thấy nỗ lực rất lớn của chính quyền cơ sở và phản ánh hiệu quả của việc tăng thẩm quyền cho cấp xã trong phục vụ nhân dân.

Trong bối cảnh Điện Biên tiếp tục tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương, việc tăng thẩm quyền cho cấp xã là yêu cầu tất yếu. Đây không chỉ là điều chỉnh về mặt tổ chức, mà còn là định hướng lâu dài nhằm đưa chính quyền đến gần dân nhất, giải quyết công việc tại nơi phát sinh, giảm chi phí xã hội và nâng cao niềm tin của người dân đối với cơ quan công quyền. Với tỉnh miền núi, địa bàn phân tán như Điện Biên, việc trao quyền mạnh hơn cho cấp xã càng có ý nghĩa đặc biệt: Giúp người dân vùng cao, vùng sâu, vùng xa tiếp cận dịch vụ công thuận lợi, nhanh chóng; đồng thời phát huy vai trò tự chủ, chủ động của cơ sở trong quản lý và phát triển địa phương.