Thực tiễn tổ chức các hoạt động thể thao gắn với du lịch thời gian gần đây cho thấy, loại hình này đang mở ra một hướng đi giàu tiềm năng, góp phần làm mới hình ảnh điểm đến Điện Biên và kéo dài thời gian lưu trú của du khách.

Đánh thức tiềm năng

Là vùng đất gắn liền với những dấu mốc lịch sử đặc biệt của dân tộc, Điện Biên từ lâu được biết đến như một “bảo tàng sống” của lịch sử cách mạng. Tuy nhiên, để các giá trị lịch sử tiếp tục lan tỏa trong đời sống đương đại, bên cạnh hoạt động tham quan, chiêm ngưỡng truyền thống, cần có những hình thức khai thác mới, tạo điều kiện để du khách có cơ hội trực tiếp trải nghiệm. Trong xu thế đó, việc kết hợp thể thao với du lịch được xem là lựa chọn phù hợp.

Mới đây, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp với các đơn vị liên quan và chính quyền xã Mường Phăng tổ chức Giải Leo núi chinh phục đỉnh Pu Tó Cọ tại Khu di tích Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ. Giải đấu không chỉ mang ý nghĩa của một hoạt động thể thao phong trào, mà còn là hành trình trải nghiệm theo dấu chân lịch sử.

Cung đường leo núi dài khoảng 8km, đi qua hệ thống lán ở, hầm xuyên núi, những lối mòn dưới tán rừng Mường Phăng, vượt dốc lên đỉnh Pu Tó Cọ ở độ cao khoảng 1.700m so với mực nước biển - nơi từng là điểm quan sát quan trọng trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Từ đỉnh núi, toàn cảnh lòng chảo Mường Thanh hiện ra vừa hùng vĩ, vừa gợi nhắc nhiều giá trị của vùng đất lịch sử.

Dù lần đầu tiên được tổ chức, song giải đã thu hút sự tham gia của hàng nghìn vận động viên cả trong, ngoài tỉnh và khách quốc tế. Phần lớn người tham gia không phải là vận động viên chuyên nghiệp, song đều đến với giải bằng tinh thần rèn luyện sức khỏe, chinh phục bản thân và khám phá Điện Biên theo một cách mới. Qua đó cho thấy sức hấp dẫn của loại hình thể thao du lịch, khi người tham gia đồng thời là vận động viên và du khách, trực tiếp lan tỏa hình ảnh địa phương.

Chia sẻ sau khi hoàn thành chặng leo núi, chị Đỗ Thị Hải Yến, vận động viên đến từ Ninh Bình cho biết, điều đọng lại không chỉ là khoảnh khắc chạm đỉnh Pu Tó Cọ, mà còn là những ấn tượng rất đặc biệt về mảnh đất, con người Điện Biên. “Tôi tự hào khi được đặt những bước chân trên hành trình làm nên lịch sử của cha ông ta ngày xưa. Tôi cảm nhận được tình cảm và tinh thần rất riêng của Điện Biên. Chắc chắn tôi sẽ quay lại vào một dịp gần nhất” - chị Yến chia sẻ.

Mở rộng cơ hội

Cùng với các giải thể thao ngoài trời gắn với di tích, việc đưa hoạt động thể thao vào không gian lễ hội văn hóa cũng đang được Điện Biên chú trọng. Nằm trong khuôn khổ Lễ hội Ném còn ba nước Việt Nam - Lào - Trung Quốc lần thứ IX, năm 2025, các hoạt động thi đấu, giao lưu thể thao truyền thống đã thu hút lượng lớn du khách về với Điện Biên, đặc biệt là điểm đến Phiêng Lơi - nơi diễn ra các hoạt động trung tâm lễ hội.

Trong 3 ngày (từ ngày 19 - 21/12), nhiều môn thể thao, trò chơi dân gian đã tạo ra không gian trải nghiệm, giao lưu thú vị cho người dân và du khách, như: Ném còn, bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co… Dưới những mái nhà sàn truyền thống, tại khoảng sân rộng của bản Phiêng Lơi, các hoạt động thi đấu khiến không gian bản làng trở nên sôi động hơn. Đáng chú ý, Ban Tổ chức còn đưa pickleball vào nội dung thi đấu. Đây là môn thể thao mới, song lại đang phát triển mạnh tại khu vực Đông Nam Á. Qua đó, góp phần tạo sức hút và mở rộng không gian lễ hội.

Ông Lường Văn Muôn, Trưởng bản Phiêng Lơi cho biết, bản hiện có 68 hộ dân. Mặc dù đã được định hướng từ nhiều năm qua, song việc phát triển du lịch ở Phiêng Lơi còn nhiều hạn chế, phần lớn nhỏ lẻ, tự phát và chưa tương xứng với tiềm năng. Lượng khách đến tham quan, trải nghiệm tại bản còn hết sức khiêm tốn. Việc đưa một số hoạt động trong khuôn khổ Lễ hội ném còn vừa qua về Phiêng Lơi đã khiến lượng khách đến bản tăng đột biến, qua đó mở rộng nhiều cơ hội mới cho bà con.

“Chỉ trong 3 ngày, chúng tôi đã đón tiếp hàng nghìn lượt người đến để tham gia các hoạt động thi đấu thể thao, kết hợp trải nghiệm văn hóa, ẩm thực. Đây là lần đầu tiên chúng tôi đón tiếp số lượng lớn du khách đến từ nhiều địa phương của 3 nước (Việt Nam, Lào, Trung Quốc) như vậy. Bà con rất phấn khởi và mong muốn tiếp tục có thêm nhiều sự kiện tương tự để quảng bá rộng rãi hơn hình ảnh địa phương, thu hút khách du lịch” - ông Muôn cho biết.

Biến tiềm năng thành sản phẩm du lịch hấp dẫn

Không chỉ dừng lại ở các hoạt động phong trào, những năm gần đây, Điện Biên từng bước khẳng định vai trò là địa phương đăng cai tổ chức nhiều giải thể thao quy mô cấp tỉnh, khu vực và toàn quốc. Các giải đua xe đạp, karate, bóng chuyền  cấp quốc gia và khu vực; một số môn thể thao thành tích cao được tổ chức thành công trên địa bàn đã thu hút đông đảo vận động viên, huấn luyện viên và người hâm mộ, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh Điện Biên như một điểm đến an toàn, thân thiện, giàu tiềm năng.

Song song với các giải đấu chính thức, trong các sự kiện lễ hội văn hóa, tỉnh chú trọng đưa vào nhiều hoạt động trải nghiệm vận động và thể thao dân tộc, như: Đua xe đạp thồ, tải đạn, kéo co, ném còn… Những hoạt động này không chỉ tái hiện không khí lịch sử, văn hóa, mà còn mang đến cho du khách những trải nghiệm trực tiếp, sinh động, góp phần làm giàu thêm bản sắc địa phương.

Thực tế, chủ trương phát triển du lịch thể thao cũng nằm trong định hướng đã được xác định trong các văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Điện Biên nhiệm kỳ 2025–2030, trong đó nhấn mạnh yêu cầu đa dạng hóa sản phẩm du lịch, gắn với Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Việc tổ chức các giải thi đấu thể thao gần đây được xem là bước cụ thể hóa nghị quyết vào thực tiễn.

Theo ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chia sẻ, thì giá trị lớn nhất của các giải đấu không nằm ở thành tích chuyên môn, mà ở việc hình thành mô hình trải nghiệm mới. Qua đó, từng bước đánh thức tiềm năng du lịch thể thao, tạo sức hút mới đối với du khách trong và ngoài nước.

Cũng nằm trong định hướng này, nhiều năm qua phường Mường Lay đã tạo dấu ấn tốt để phát triển du lịch thông qua việc duy trì tổ chức Lễ hội đua thuyền đuôi én và Giải Vô địch các Câu lạc bộ Dù lượn quốc gia. Theo dự kiến, ngay đầu năm 2026, địa phương này tiếp tục tổ chức Giải đua xe đạp địa hình “Mường Lay xanh – Chinh phục đèo gió (Clavo)”, lần thứ I (mở rộng). Đối tượng tham gia được chia theo nhóm tuổi phù hợp cho cả nam và nữ, tạo điều kiện để đông đảo vận động viên phong trào, các câu lạc bộ xe đạp trong và ngoài tỉnh tham gia tranh tài, trải nghiệm.

Theo Ban tổ chức, lộ trình thi đấu có địa hình đa dạng, đi qua nhiều địa điểm hấp dẫn, kết hợp giữa đô thị ven sông, hồ nước và những đoạn đèo dốc đặc trưng của vùng Tây Bắc. Thông qua đó, vận động viên, người chơi và du khách có nhiều cơ hội chiêm ngưỡng, checkin vẻ đẹp Mường Lay, hứa hẹn mang đến trải nghiệm vừa giàu tính thể thao, vừa đậm chất khám phá cảnh quan thiên nhiên.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, du lịch thể thao đang dần hình thành như một hướng đi mới trong chiến lược phát triển du lịch của tỉnh. Với lợi thế về địa hình, cảnh quan thiên nhiên, hệ thống di tích lịch sử đặc biệt và giá trị văn hóa đa dạng, Điện Biên có đủ điều kiện để phát triển các sản phẩm du lịch thể thao mang dấu ấn riêng, góp phần nâng cao chất lượng trải nghiệm và gia tăng giá trị cho điểm đến theo hướng bền vững.