Trước kia, Lô Lô Chải là bản nghèo giữa núi rừng trập trùng, đời sống người dân chủ yếu dựa vào nương rẫy, chăn nuôi, quanh năm vất vả mà thu nhập chẳng đáng là bao. Năm 2014, ông Sình Dỉ Gai, Trưởng thôn cùng một số hộ dân tiên phong khởi xướng mô hình du lịch cộng đồng - con đường mới mẻ, khó khăn nhưng đầy niềm tin và khát vọng đổi thay.

Từ những ngôi nhà trình tường vàng ấm, mái ngói âm dương cổ kính, những điệu múa, sắc váy rực rỡ của người Lô Lô, họ nhận ra chính văn hóa truyền thống là “tài nguyên quý giá” để phát triển du lịch. Nhờ sự cần cù, học hỏi và đồng lòng, người dân đã biến bản nghèo thành điểm đến được thế giới ngưỡng mộ.

Ông Sình Dỉ Gai nhớ lại: “Những ngày đầu thật sự rất khó. Cái khó nhất là chưa biết cách quảng bá hình ảnh, khi đó chưa có điện thoại thông minh hay mạng xã hội. Khó nữa là vận động bà con di dời chuồng trại, tạo cảnh quan sạch đẹp để đón khách, điều không dễ chút nào”.

Giờ đây, khi Lô Lô Chải được vinh danh, ông xúc động nói: “Tôi tự hào vì ngôi làng nơi mình sinh ra đã trở thành điểm đến quốc tế. Danh hiệu này là niềm vui chung của người dân Lô Lô Chải và tỉnh Tuyên Quang, là sự ghi nhận cho nỗ lực của bà con vùng biên trong hành trình phát triển du lịch gắn với gìn giữ văn hóa”.

Là một trong những hộ nghèo sống bằng nghề nông, ông Dỉu Dỉ Xiến đã mạnh dạn tiên phong cải tạo ngôi nhà của mình để làm homestay, mở hướng đi mới cho du lịch cộng đồng trong bản. Từ những bước đi đầu tiên còn nhiều khó khăn, đến nay gia đình ông đã có 12 phòng nghỉ khang trang, đón khách quanh năm, mang lại thu nhập ổn định 15–20 triệu đồng mỗi tháng.

Ông Xiến chia sẻ: “Trước đây quanh năm chỉ lo cái ăn, nay làm du lịch vừa giúp giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa có cuộc sống đủ đầy hơn”.

Nếu trước kia, thanh niên phải rời bản mưu sinh, thì nay họ trở về quê hương khởi nghiệp; trẻ em được học hành, người già tham gia làm du lịch. Mỗi ngôi nhà trở thành “bảo tàng sống” của văn hóa dân tộc Lô Lô.

Khi đặt con người vào trung tâm phát triển, gắn sinh kế với giá trị văn hóa, mọi bản nghèo đều có thể đổi thay. Không chạy theo hiện đại hóa rập khuôn, người Lô Lô chọn cách giữ nguyên hồn cốt truyền thống. Các homestay không bê tông hóa mà vẫn là nhà trình tường, mái ngói âm dương… Du khách đến đây không chỉ lưu trú mà còn được hòa mình vào cuộc sống người dân bản địa.

Trẻ em Lô Lô Chải trong trang phục truyền thống – thế hệ mới tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. 

Không khí nhộn nhịp trong bản du lịch cộng đồng Lô Lô Chải – nơi du khách hòa mình vào đời sống người dân. 

Ông Ma Doãn Khánh, Phó chủ tịch UBND xã Lũng Cú, cho biết: “Chính quyền địa phương đã đồng hành cùng người dân, quy hoạch cảnh quan, mở lớp tập huấn kỹ năng đón khách, tiếng Anh giao tiếp, bảo vệ môi trường... giúp người dân làm du lịch chuyên nghiệp mà vẫn giữ được bản sắc”.

Chỉ trong hơn 10 năm, Lô Lô Chải đã có 56 hộ làm homestay, 120 hộ tham gia dịch vụ du lịch, thu nhập bình quân đạt 15–20 triệu đồng/tháng. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 100% xuống còn chưa tới 8%, một bước tiến ngoạn mục giữa vùng biên viễn.

Du khách Nguyễn Ngọc Nga (Hà Nội) xúc động chia sẻ: “Đến Lô Lô Chải, tôi ấn tượng bởi cách người dân gìn giữ văn hóa một cách tự nhiên, không phô diễn. Mỗi nếp nhà, trang phục, điệu múa đều toát lên niềm tự hào và sự chân thành. Người Lô Lô không chỉ làm du lịch, họ đang kể câu chuyện của chính mình, câu chuyện về một cộng đồng nhỏ nơi biên cương, dám đổi thay mà không đánh mất cội nguồn”.

Ngày nay, du khách đến Lô Lô Chải không chỉ để ngắm cảnh, mà để cảm nhận sức sống mãnh liệt của một vùng đất biết vươn lên bằng văn hóa. Mỗi mái nhà, mỗi nụ cười nơi đây đều kể câu chuyện về sự đổi thay - văn hóa đã soi sáng con đường phát triển, giúp con người tự tin vươn ra thế giới mà vẫn giữ trọn bản sắc.

Danh hiệu “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025” không chỉ là niềm tự hào của người dân Lô Lô Chải, mà còn là minh chứng cho sức mạnh bền bỉ, nhân văn và sáng tạo của văn hóa Việt Nam, đưa những thôn bản nơi biên cương vươn tới tầm cao mới trên bản đồ du lịch toàn cầu.