Ngay sau ngày tựu trường, nhận lớp, nhận trò, ổn định sĩ số học sinh, các thầy cô giáo Trường Phổ thông Dân tộc bán trú (PTDTBT) Tiểu học Mường Mươn rốt ráo bắt tay vào công việc quen thuộc: rèn luyện kỹ năng cho học sinh bán trú.

Giữa sân trường, “tiết học” rửa khay đựng thức ăn diễn ra trong sự tò mò xen lẫn thích thú của 121 học sinh bán trú. Giáo viên thị phạm từng động tác cọ rửa, tráng sạch, để rồi lần lượt các nhóm học trò thực hành. Những tiếng cười giòn tan hòa cùng tiếng nước chảy lách tách tạo thành không khí học tập rất riêng - vừa nghiêm túc, vừa gần gũi.

“Đó là công việc thường xuyên của giáo viên các trường bán trú dịp đầu năm học. Thầy cô giúp học sinh thực hành, rồi hình thành kỹ năng từ việc vệ sinh cá nhân đến nền nếp sinh hoạt chung”, cô Nguyễn Thị Liễu, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.

Năm học này, Trường PTDTBT Tiểu học Mường Mươn đón 283 học sinh, chia thành 15 lớp. Trong đó, 121 em ở bán trú, thuộc khối lớp 3, 4, 5. Dù là học sinh mới hay học sinh cũ, những ngày đầu về trường, các em đều chưa vào nền nếp. Chính vì vậy, “bài học đầu tiên” mà các em học không phải Toán học hay Tiếng Việt, mà là cách ăn ở, sinh hoạt, học tập nền nếp trong môi trường tập trung.

“Ngay từ những ngày đầu, chúng tôi phân công 1 thầy, 1 cô phụ trách hỗ trợ, hướng dẫn học sinh bán trú. Ngoài ra, các em lớp lớn cũng được giao kèm cặp, chỉ bảo học sinh nhỏ hơn, từ việc gấp chăn, rửa mặt, đến cách ngồi ngay ngắn trong giờ ăn”, cô Liễu cho hay.

Không thuộc diện được ở bán trú, song em Vàng A Thường, học sinh lớp 1 vẫn được bố trí vị trí ăn, nghỉ cùng các anh lớp lớn. Nhà em ở bản Huổi Ho, cách trường hơn 5km. Do bố đi làm công nhân xa nhà, mẹ bận việc nương nên Thường phải ở cùng ông bà đã lớn tuổi. Việc đến trường hằng ngày trở nên khó khăn. Hiểu hoàn cảnh em, nhà trường quyết định “đặc cách” cho em ở bán trú.

Ngày 29/8, Thường lần đầu tới trường, nhận lớp, nhận phòng bán trú. Cậu bé òa khóc nức nở vì lạ lẫm, nhớ nhà. Cô Liễu cùng giáo viên chủ nhiệm và các anh lớn trong phòng bán trú quây quần an ủi. Bằng chất giọng trầm ấm, cô Liễu kiên nhẫn trò chuyện với em bằng chính ngôn ngữ bản địa. Cảm nhận được tình cảm gần gũi và sự sẻ chia của các cô giáo, Thường nín khóc và dần quen với môi trường mới. Để Thường dễ hòa nhập, nhà trường phân công hai anh chị lớp lớn cùng bản kèm cặp em.

Theo chia sẻ của cô Nguyễn Thị Liễu, chuyện học sinh khóc như Thường không hiếm, nhất là dịp đầu năm học. Xa vòng tay bố mẹ, sống trong tập thể, các em nhớ nhà, thấy lạ lẫm. Bởi vậy, mỗi thầy cô càng phải thường xuyên quan tâm, động viên, để các em nhanh chóng thích nghi.

Với quan niệm “trường học bán trú là ngôi nhà thứ hai”, nhà trường đã thành lập Tổ quản lý học sinh bán trú. Tổ gồm 22 thầy cô, do một Phó hiệu trưởng trực tiếp phụ trách. Mỗi ngày có 3 giáo viên trực chính, thêm 2 thầy cô phụ trách chung, nhằm theo sát và hỗ trợ kịp thời từng sinh hoạt của học sinh.

Theo thầy Nguyễn Văn Tuyến, Tổ trưởng chia sẻ thì sau khi nhận lớp, học sinh được chia về hai khu bán trú nam và nữ. Mỗi phòng bố trí, sắp xếp học sinh đủ lứa tuổi, nhằm mục đích để các em lớp lớn hỗ trợ lớp nhỏ. Trưởng phòng có nhiệm vụ giao việc phù hợp với sức khỏe từng bạn. Nhà trường sắp xếp chỗ ngủ an toàn, ưu tiên học sinh nhỏ tuổi nằm tầng dưới.

“Tuần học đầu tiên rất quan trọng. Ngoài kiến thức trong chương trình, học sinh bán trú cần được rèn kỹ năng nền nếp. Chúng tôi tổ chức tập huấn cho các em từ cách vệ sinh cá nhân, gấp chăn màn, rửa tay trước bữa ăn, đến việc giữ trật tự trong giờ học. Buổi tối tự học, học sinh lớp trên sẽ kèm học sinh lớp dưới. Trong bữa ăn, các em lớp 3 ngồi cùng bàn với anh chị lớp lớn để học cách ăn uống sạch sẽ, đúng nền nếp”, thầy Tuyến cho hay.

Một điều đặc biệt cũng được chú trọng, đó là học sinh của trường chủ yếu là người Mông và Khơ Mú. Để gần gũi, dễ trao đổi, hầu hết thầy cô ở đây đều biết nói ngôn ngữ bản địa. Nhờ vậy, khoảng cách thầy - trò được rút ngắn. Những lời nhắc nhở bằng tiếng mẹ đẻ giúp các em dễ tiếp thu, cảm thấy thân thuộc hơn.

Lớp 3 là năm đầu tiên nhiều em rời gia đình, bước vào môi trường bán trú. Các em còn rụt rè, ngượng ngùng, chưa quen với việc tự chăm sóc bản thân. Thầy cô và anh chị lớp trên lại kiên nhẫn hướng dẫn từng chút: Đánh răng thế nào cho sạch, rửa mặt ra sao, phơi quần áo ở đâu để khô nhanh… Dần dần, các em nhỏ bớt bỡ ngỡ, hình thành thói quen tự lập.

Em Hờ Thị Phương, học sinh lớp 5 chia sẻ: “Em lớn nhất trong phòng nên được thầy cô giao hướng dẫn các em nhỏ. Mỗi ngày em có nhiệm vụ nhắc nhở, hướng dẫn các bạn nhỏ hơn đánh răng, rửa mặt, gấp chăn màn, rồi cùng chơi, cùng học. Ngày trước, khi em mới về trường cũng được các anh chị hỗ trợ như vậy, giờ lại giúp các em để không ai bị bỡ ngỡ”.

Mỗi ngày trôi qua, ở ngôi trường bán trú - nơi được xem là “ngôi nhà thứ 2” của học trò vùng cao, những “bài học đầu tiên” về nền nếp sinh hoạt, kỹ năng cuộc sống dần hình thành. Không chỉ gói gọn trong sách vở, các em học cách sống, cách tự lập, cách chia sẻ cùng bạn bè. Qua từng ngày, những đứa trẻ rụt rè, khóc nhè dần trở thành những cô bé, cậu bé mạnh dạn, biết quan tâm, biết giúp đỡ lẫn nhau. Và chính từ những bài học ấy, các em học sinh bán trú lớn lên từng ngày, tự tin bước vào chặng đường học tập và trưởng thành phía trước.

“Những bài học đơn giản đó không chỉ giúp học sinh nhanh chóng hòa nhập, tăng khả năng học hỏi, rèn luyện nền nếp sinh hoạt mà còn là nền tảng quan trọng hình thành nhân cách, đạo đức học sinh. Đây cũng là bước đệm để các em có thêm kỹ năng, sự tự tin khi bước tiếp vào bậc học THCS”, cô Liễu khẳng định.