Thực tế cho thấy, phương thức xét tuyển bằng học bạ bộc lộ không ít bất cập. Tình trạng “chạy điểm”, “làm đẹp” học bạ đã làm giảm tính công bằng trong tuyển sinh. Em Nguyễn Hồng Phúc, học sinh lớp 12A3, Trường THPT Tân Lập (Hà Nội) bày tỏ: “Em thấy xét học bạ đôi khi không phản ánh đúng năng lực thật. Có bạn chỉ lo làm sao để có học bạ đẹp. Nếu bỏ xét tuyển bằng học bạ, tất cả sẽ phải cạnh tranh công bằng hơn qua điểm thi”.
Đề xuất của Bộ GD-ĐT xuất phát từ thực tế có sự chênh lệch lớn giữa điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT. Theo công bố của Bộ, năm 2025, điểm trung bình học bạ của thí sinh cao hơn đến 2,26 điểm so với điểm thi tốt nghiệp, trong đó chênh lệch lớn nhất thuộc các môn Công nghệ, Toán và Tiếng Anh. Sự khác biệt này đặt ra câu hỏi về độ tin cậy của điểm học bạ trong phản ánh năng lực thực chất của học sinh.
Giáo viên phổ thông, những người trực tiếp cho điểm học bạ, cũng chịu áp lực không nhỏ. Một số nhà giáo bày tỏ sự đồng tình với đề xuất bỏ xét học bạ, xem đây là giải pháp cần thiết để giải tỏa áp lực “nới tay” trong chấm điểm. Một giáo viên ở tỉnh Phú Thọ chia sẻ, nếu không dùng học bạ để xét tuyển, giáo viên có thể yên tâm đánh giá học sinh đúng năng lực, không bị ràng buộc bởi yếu tố tuyển sinh đại học.
Thầy giáo Lý Đức Kim, Hiệu trưởng Trường THPT Tân Lập cho biết: “Chúng tôi luôn quán triệt giáo viên thực hiện nghiêm quy định về đánh giá học sinh. Việc đánh giá được tiến hành thường xuyên và định kỳ qua nhiều hình thức như kiểm tra miệng, viết, giữa kỳ, cuối kỳ và cả bài kiểm tra chuyên đề, bảo đảm khách quan, khoa học. Tuy nhiên, thực tế nhiều năm qua cho thấy, quan điểm, cách đánh giá của mỗi thầy cô có khác nhau, dẫn đến sự chênh lệch giữa các trường, địa phương trong chấm điểm học bạ”.
Thực tế, nhiều trường đại học đã dần loại bỏ phương thức xét tuyển học bạ, chuyển sang sử dụng điểm thi tốt nghiệp THPT hoặc các kỳ thi đánh giá năng lực riêng. PGS, TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: “Tôi ủng hộ phương án này. Những phương thức như thi đánh giá năng lực kết hợp điểm thi tốt nghiệp đã giúp chúng tôi tuyển sinh hiệu quả và công bằng hơn”.
Tuy vậy, việc loại bỏ xét tuyển học bạ ngay lập tức có thể gây tác động tâm lý đáng kể cho học sinh và phụ huynh. Nhiều giáo viên cho rằng học bạ, dù còn bất cập, vẫn là công cụ ghi nhận quá trình học tập, rèn luyện bền bỉ của học sinh trong suốt 3 năm THPT, điều mà một kỳ thi duy nhất khó phản ánh đầy đủ. Hơn nữa, điểm thi chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khách quan như sức khỏe, tâm lý thí sinh trong thời điểm thi.
Ở góc nhìn khác, một số ý kiến lo ngại việc bỏ xét học bạ sẽ làm giảm tính đa dạng trong tuyển sinh, khiến nhiều học sinh mất cơ hội vào đại học. Chuyên gia giáo dục, TS Lê Đông Phương nhận định: “Điểm học bạ là một trong nhiều phương thức xét tuyển, giúp mở rộng cơ hội cho thí sinh. Nếu bỏ đi mà chưa có cơ chế thay thế phù hợp, chính sách dễ rơi vào khoảng trống, gây thiệt thòi cho một số nhóm học sinh”.
Động thái lấy ý kiến bỏ xét tuyển học bạ thể hiện quyết tâm của Bộ GD-ĐT trong việc khắc phục hạn chế, chuẩn hóa quy trình tuyển sinh. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng việc thay đổi một phương thức đã tồn tại lâu năm, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tuyển sinh, cần được triển khai theo lộ trình rõ ràng, khoa học, có tính dự báo và hướng dẫn cụ thể cho các trường phổ thông, đại học.
Bất kỳ cải cách nào trong giáo dục, nhất là liên quan đến tuyển sinh, đều cần cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm tính ổn định, công bằng, nhân văn, hướng tới mục tiêu chung là đánh giá đúng năng lực học sinh, đồng thời tạo cơ hội học tập công bằng cho mọi đối tượng.