Khó khăn lộ diện

Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, UBND cấp xã gánh vác nhiều trách nhiệm mới, trong đó có vai trò quản lý Nhà nước về giáo dục. Việc phân cấp quản lý về giáo dục cho cấp xã được kỳ vọng rút ngắn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn, giúp chính quyền cơ sở nắm tình hình nhanh, quyết định kịp thời. Nhưng sau hơn một tháng triển khai, hàng loạt khó khăn đã lộ diện, đặc biệt là nhân sự và cơ chế điều hành.

Tại xã Sáng Nhè, Chủ tịch UBND xã Phạm Ngọc Điện thẳng thắn cho biết: Điều khó nhất hiện nay là thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về giáo dục. Ngành giáo dục vốn là một lĩnh vực rộng, đòi hỏi kiến thức quản lý vĩ mô và sự am hiểu hệ thống, nhưng nhiều xã hiện nay chỉ bố trí được một công chức Phòng Văn hóa - Xã hội (VH-XH) phụ trách, thậm chí có xã không có ai từng làm chuyên môn giáo dục.

“Xã Sáng Nhè hiện đang quản lý 10 trường, trải dài trên địa bàn khá rộng, song chỉ bố trí được 1 cán bộ làm công tác giáo dục, và cán bộ này cũng chưa có nhiều kinh nghiệm. Cả một ngành lớn như vậy mà giao cho cán bộ không chuyên sâu thì rất khó khăn. Ngay cả người từng làm giáo viên cũng cần thời gian dài mới bắt nhịp được với công tác quản lý” - ông Điện thừa nhận.

Thực tế, ngoài công tác giáo dục thì Phòng VH-XH cấp xã phải “gánh” cùng lúc nhiều lĩnh vực khác nhau, như: Văn hóa, y tế, thể thao, lao động… Tại một số địa phương, như xã Nậm Kè, toàn bộ 8 cán bộ của Phòng VH-XH không ai có chuyên môn giáo dục. Hiện tại, người được phân công phụ trách lại có chuyên môn về quản lý đất đai, chưa từng thực hiện nhiệm vụ liên quan đến giáo dục. Đây là khoảng trống về nhân sự khó có thể bù đắp ngay.

Do thời gian đầu triển khai trùng với kỳ nghỉ hè nên hoạt động điều hành “chưa thể rõ nét”. Tuy nhiên, nhiều lãnh đạo địa phương cũng thẳng thắn thừa nhận, không chỉ thiếu người, tới đây công tác lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ giáo dục cũng sẽ gặp trở ngại nhất định.

Ông Phạm Thiết Chùy, Chủ tịch UBND xã Sam Mứn thừa nhận: Do mới vận hành, hệ thống văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cần cập nhật liên tục, trong khi đó công tác tập huấn chưa thể thường xuyên ngay được nên đôi khi còn gặp lúng túng. Việc đổi tên các trường học để phù hợp với mô hình mới hiện cũng đang tạm “treo”, chờ phê duyệt, gây khó khăn trong công tác quản lý hành chính. Đặc biệt, đội ngũ công chức phụ trách giáo dục tại cấp xã vẫn mỏng, chưa có chương trình tập huấn, đào tạo chuyên sâu, khiến nhiều hạn chế trong tham mưu, xây dựng kế hoạch và triển khai các nhiệm vụ, chương trình giáo dục.

“Hiện Phòng VH-XH xã có 3 công chức từng học chuyên ngành sư phạm, nhưng lại chưa từng công tác chuyên môn hoặc quản lý ở các trường hay phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện cũ. Trong khi đó, nhiệm vụ chuyên môn của phòng VH-XH lại bao gồm 6 lĩnh vực, đầu việc khác nhau. Do vậy, trước mắt xã chỉ bố trí được 1 người phụ trách giáo dục và cũng chưa thể đáp ứng yêu cầu ngay mà cần thêm thời gian để bồi dưỡng, thích nghi” - ông Chùy bộc bạch.

Từng bước gỡ vướng

Dù đối mặt với nhiều thách thức, song nhiều xã cũng đã chủ động tìm cách “gỡ nút” để không làm gián đoạn công tác giáo dục. Tại Sáng Nhè, ngay sau khi bộ máy chính quyền mới đi vào vận hành, toàn bộ công việc chuẩn bị cho năm học mới được đẩy lên ưu tiên hàng đầu. Xã đã kiện toàn ban giám hiệu các trường, bổ nhiệm lại cán bộ quản lý, hoàn thành kiện toàn các ban chỉ đạo phổ cập giáo dục - xóa mù chữ, thành lập hội đồng trường, và đang nghiên cứu triển khai trung tâm học tập cộng đồng.

“Mọi ưu tiên trước mắt là đảm bảo đúng tiến độ, kế hoạch năm học mới. Do vậy, thời gian qua, công tác bồi dưỡng hè cho giáo viên được xã đảm bảo tổ chức theo định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngành chuyên môn; đồng thời lồng ghép bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ quản lý, giáo viên. Các nhà trường phát huy kinh nghiệm tổ chức các năm học trước và chủ động học hỏi, trao đổi kịp thời với chuyên môn cấp sở để triển khai các nhiệm vụ đảm bảo” - ông Phạm Ngọc Điện, Chủ tịch UBND xã Sáng Nhè chia sẻ.

Để đáp ứng yêu cầu trước mắt về nhân sự thực hiện nhiệm vụ, UBND xã Sam Mứn đã chủ động tăng cường một Phó Hiệu trưởng Trường THCS lên hỗ trợ Phòng VH-XH, giúp nâng chất lượng tham mưu và triển khai công việc. Ngoài ra, với lợi thế từng làm công tác quản lý tại phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cũ, nên hiện nay ông Phạm Thiết Chùy đang áp dụng nhiều kinh nghiệm để tổ chức triển khai đối với xã mình.

“Chúng tôi đã chỉ đạo rà soát lại toàn bộ kế hoạch đến cuối năm; thiết lập cơ chế trao đổi thường xuyên với các trường để kịp thời tháo gỡ khó khăn; tích cực cử cán bộ tham gia tập huấn và chủ động đề xuất bồi dưỡng chuyên sâu cho cán bộ phụ trách giáo dục. Việc phân công rõ người, rõ việc, gắn với trách nhiệm cụ thể cũng là giải pháp thúc đẩy hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của từng cán bộ, công chức” - ông Chùy chia sẻ.

Về phía ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh, bên cạnh việc quan tâm theo dõi, chỉ đạo sát sao về chuyên môn, thì mới đây Sở cũng đã tổ chức lớp tập huấn cho gần 100 cán bộ phụ trách giáo dục và đào tạo của 45 xã, phường. 6 nhóm nội dung được truyền đạt bao quát toàn diện các lĩnh vực quản lý giáo dục cơ sở, từ: Tổ chức cán bộ, kế hoạch - tài chính, quản lý mầm non, tiểu học, trung học, đến giáo dục nghề nghiệp - thường xuyên, khảo thí, chuyển đổi số... Các học viên được cập nhật quy định mới, rèn kỹ năng phân tích số liệu, triển khai chính sách hỗ trợ học sinh, quản lý an toàn trường học và ứng dụng công nghệ thông tin.

Không chỉ tiếp thu kiến thức, lớp tập huấn còn mở ra không gian trao đổi thẳng thắn, để cán bộ cấp xã chia sẻ kinh nghiệm, khó khăn và cùng nhau đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện từng địa phương. Đây được coi là bước khởi động cần thiết để cấp xã có thể “bắt nhịp” với nhiệm vụ quản lý giáo dục, đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ với hệ thống ngành dọc.

Trao quyền là trao niềm tin, nhưng để niềm tin ấy không trở thành gánh nặng, cần đi kèm năng lực, cơ chế và sự đồng hành thực chất. Chỉ khi những “nút thắt” về nhân sự, thẩm quyền, công tác phối hợp được tháo gỡ, thì cấp xã không còn là “tầng trung gian” lúng túng, mà thực sự trở thành “người cầm lái” chủ động đưa sự nghiệp giáo dục đến đúng đích đã được hoạch định và kỳ vọng.