Theo đề án, đối với giáo dục phổ thông, giai đoạn 2025 - 2030, 100% cơ sở giáo dục dạy môn Tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1. Đây là một chủ trương đúng đắn, mang tầm nhìn dài hạn, nhằm phá vỡ rào cản ngôn ngữ, tạo ra một thế hệ công dân toàn cầu. Tuy nhiên nhìn vào thực tế của tỉnh nhà, mục tiêu này đang tạo ra một áp lực khổng lồ.
Điện Biên vốn dĩ đã thiếu hụt nhiều giáo viên bộ môn Tiếng Anh khi triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 - quy định dạy Tiếng Anh bắt buộc từ lớp 3. Ở thời điểm hiện tại, toàn tỉnh đang thiếu hơn 100 giáo viên bộ môn này. Nhiều địa phương, nhiều cơ sở giáo dục thiếu giáo viên Tiếng Anh trầm trọng, phải loay hoay tìm cách xoay xở. Nếu "hạ chuẩn" xuống lớp 1, số lượng giáo viên cần bổ sung sẽ tăng lên nhiều lần, khó khăn càng lớn gấp bội.
Đơn cử tại Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Pu Nhi (xã Pu Nhi), hiện có 16 lớp với 392 học sinh nhưng chỉ có 1 giáo viên môn Tiếng Anh, thiếu 1 giáo viên theo định mức. Hiện tại, trường đang khắc phục bằng việc giáo viên duy nhất của bộ môn này vừa tăng tiết quá định mức, vừa ghép 2 lớp cùng khối dạy chung 1 tiết học, để tất cả học sinh từ lớp 3 - 5 đều được học Tiếng Anh đảm bảo theo chương trình.
Theo tính toán, nếu triển khai Đề án Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Pu Nhi cần có 3 giáo viên bộ môn này. Không chỉ thiếu giáo viên, thầy Đoàn Minh Cường, Phó Hiệu trưởng Nhà trường cho biết thêm: “Trang thiết bị giảng dạy môn học cũng còn thiếu thốn. Nhà trường mới được bổ sung, đưa phòng Tiếng Anh vào hoạt động, nhưng trong phòng vẫn chưa có thiết bị phục vụ giảng dạy, cụ thể là chưa có máy tính, máy chiếu, thiết bị nghe – nhìn hỗ trợ dạy và học Tiếng Anh”. Bởi vậy Đề án thực sự là thách thức với nhà trường, cần được quan tâm đầu tư cả nhân lực và vật lực.
Tình hình tại Trường Phổ thông PTDTBT Tiểu học Mường Toong số 1, xã Mường Toong còn nan giải hơn khi thiếu tới 3 giáo viên Tiếng Anh. Nếu triển khai Đề án, thầy Phạm Xuân Tuyến, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: “Khó khăn nhất mà trường phải đối mặt vẫn là thiếu giáo viên. Hiện trường đang phải bố trí cả khối học Tiếng Anh cùng một tiết vừa trực tiếp, vừa trực tuyến. Một lớp học trực tiếp với giáo viên, các lớp còn lại sẽ học trực tuyến qua màn hình máy chiếu dưới sự hỗ trợ của thầy cô khác. Thiếu nhân lực thì việc triển khai dạy Tiếng Anh cho tất cả học sinh là bài toán khó thực hiện, có khắc phục tạm thời bằng cách nào thì chất lượng cũng không đảm bảo được như kỳ vọng”.
Ông Cù Huy Hoàn, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thẳng thắn chia sẻ: “Các môn đặc thù, như Tiếng Anh không chỉ là môn học bắt buộc mà còn góp phần hình thành, phát triển năng lực và phẩm chất toàn diện cho học sinh. Tình trạng thiếu giáo viên tác động trực tiếp đến chất lượng giáo dục ở các cấp học, đặc biệt là khi triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018”.
Một yếu tố đặc thù khác có thể là rào cản khi triển khai Đề án là phần đông học sinh trên địa bàn là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Ở nhiều địa bàn vùng cao, học sinh vào lớp 1 chưa thành thạo tiếng phổ thông, thì việc đưa tiếng Anh trở thành “ngôn ngữ thứ hai” trong trường học trở thành thử thách kép. Việc học song song hai ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ, trong khi chưa vững vàng tiếng phổ thông có thể dẫn đến quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu của cả hai môn học.
Đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045” là một chủ trương lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho thời kỳ phát triển mới. Tuy nhiên với những thực tế trên, để Đề án không trở thành gánh nặng và áp lực, tỉnh ta cần một "lộ trình đặc thù" với những "cơ chế đặc thù". Mà trước hết, bài toán nan giải nhiều năm là thiếu giáo viên Tiếng Anh cần được giải quyết từ gốc. Cùng với đó đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; thay đổi tư duy dạy - học tiếng Anh từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ trong thực tiễn...
Triển khai quyết định của Thủ tướng, UBND tỉnh đã ban hành văn bản, đề nghị các sở ngành, đơn vị liên quan và các địa phương theo chức năng, nhiệm vụ chủ động nghiên cứu đề án để quán triệt và tổ chức thực hiện theo đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tế. Sở Giáo dục và Đạo tạo có trách nhiệm nghiên cứu, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị liên quan, các cơ sở giáo dục triển khai thực hiện nhiệm vụ, nội dung tại đề án... Chúng ta cùng dõi theo và kỳ vọng tỉnh nhà tháo gỡ được khó khăn, biến thách thức thành đòn bẩy để nâng cao chất lượng giáo dục vùng cao.