Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng, Thủy văn quốc gia, từ tháng 12/2025 đến tháng 2/2026, không khí lạnh có khả năng hoạt động mạnh, xuất hiện rét đậm, rét hại trên diện rộng. Đây là yếu tố tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, nhất là đối với cây lúa và các loại cây trồng vụ xuân. Trên cơ sở đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành văn bản, yêu cầu các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất vụ đông - xuân sát với điều kiện thực tế, bố trí thời vụ hợp lý, lựa chọn giống phù hợp, tăng cường các biện pháp phòng, chống rét cho cây trồng.
Bà Chu Thị Thanh Xuân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trưởng cho biết, việc bố trí thời vụ gieo cấy lúa được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong vụ đông - xuân năm nay. Do đó, Sở đã đề nghị các địa phương hạn chế diện tích trà sớm; căn cứ thời gian sinh trưởng của từng giống lúa và điều kiện từng tiểu vùng khí hậu để sắp xếp lịch gieo cấy phù hợp, bảo đảm cây lúa sinh trưởng trong điều kiện thuận lợi, tránh các đợt rét muộn.
Đối với lúa gieo thẳng, trà sớm gieo từ cuối tháng 12/2025; trà chính vụ gieo trong tháng 1/2026; trà muộn kết thúc gieo trong tháng 2/2026. Với lúa cấy, các vùng khí hậu lạnh thực hiện gieo mạ có che phủ ni lông, tiến hành cấy khi mạ đạt từ 3 - 6 lá; đồng thời không gieo cấy trong những ngày nhiệt độ không khí xuống dưới 150C.
Cùng với thời vụ, lựa chọn giống lúa được coi là yếu tố rất quan trọng. Với diện tích gieo cấy dự kiến hơn 9.714ha lúa, ngành nông nghiệp khuyến cáo các địa phương lựa chọn từ 3 - 4 giống chủ lực, có nguồn gốc rõ ràng, phù hợp với điều kiện sinh thái từng vùng, có khả năng chịu lạnh, chịu hạn và chống chịu sâu bệnh tốt. Việc bố trí giống theo thời gian sinh trưởng, gieo trồng tập trung từng trà nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho chăm sóc, phòng trừ sinh vật gây hại cũng đang được triển khai đồng bộ.
Song song với đó, công tác làm đất, thủy lợi và bảo đảm nguồn nước tưới phục vụ sản xuất vụ đông - xuân được các địa phương tập trung chỉ đạo. Nhiều xã đã tổ chức ra quân nạo vét kênh mương nội đồng, kiểm tra, sửa chữa các công trình thủy lợi, chủ động phương án điều tiết nước tiết kiệm, hiệu quả. Những chân ruộng có nguy cơ thiếu nước được rà soát để kịp thời chuyển đổi sang trồng cây cạn như: Ngô, đậu tương, lạc, rau màu các loại... nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm rủi ro.
Bà Lò Thị Hiên, thôn Việt Thanh, xã Thanh Nưa chia sẻ: Những năm gần đây, thời tiết vụ đông - xuân rất thất thường. Năm nay được cán bộ nông nghiệp hướng dẫn kỹ từ khâu làm đất, chọn giống đến thời điểm gieo cấy, bà con chúng tôi yên tâm hơn. Gia đình tôi đã chủ động làm đất sớm, chuẩn bị giống lúa ngắn ngày để kịp ứng phó nếu xảy ra rét đậm, rét hại.
Cùng với việc chuẩn bị tốt các điều kiện đầu vụ, công tác phòng trừ sinh vật gây hại được triển khai xuyên suốt trong quá trình sản xuất. Ngành nông nghiệp tập trung theo dõi, dự báo tình hình sâu bệnh, hướng dẫn người dân áp dụng các biện pháp phòng trừ an toàn, hiệu quả, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, từng bước chuyển sang thuốc sinh học và các biện pháp canh tác thân thiện với môi trường. Nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật như: Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM), canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu, sản xuất theo tiêu chuẩn GAP, hữu cơ... cũng được khuyến khích áp dụng.
Đối với việc tưới tiêu cho cây trồng, Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai phối hợp với các địa phương rà soát diện tích canh tác, xác định nhu cầu tưới theo từng vùng và từng giai đoạn sinh trưởng của cây trồng, làm cơ sở điều chỉnh lịch cấp nước phù hợp với diễn biến thời tiết. Ưu tiên cấp nước cho các vùng trọng điểm, khu vực xa nguồn và vùng sản xuất lúa 2 vụ.
Ông Phan Văn Vượng, quyền Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai cho biết, các đơn vị quản lý công trình thủy lợi được yêu cầu vận hành đúng quy trình, điều tiết nước theo từng ngày để bảo đảm đủ nguồn tưới, không để xảy ra thiếu nước cục bộ trong cao điểm mùa khô. Các hồ chứa lớn trên địa bàn thực hiện tích nước sớm, bảo đảm dung tích hữu ích trước khi bước vào thời kỳ khô hạn; công trình đầu mối, trạm bơm và kênh dẫn được kiểm tra, nạo vét, duy tu thường xuyên nhằm hạn chế thất thoát, nâng cao hiệu quả dẫn nước.
Cùng với đó, Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai hướng dẫn người dân áp dụng các biện pháp tưới tiết kiệm, nạo vét kênh mương nội đồng và chuyển đổi một phần diện tích tại những vùng khó khăn về nguồn nước sang cây trồng cạn như: Ngô, đậu tương, cỏ chăn nuôi... Những giải pháp này sẽ giảm áp lực cho hệ thống thủy lợi, nâng cao hiệu quả kinh tế trên cùng đơn vị diện tích.
Với sự vào cuộc quyết liệt của ngành Nông nghiệp, các địa phương cũng như tinh thần chủ động của người dân, công tác chuẩn bị điều kiện sản xuất vụ đông xuân 2025 - 2026 trên địa bàn tỉnh đang được triển khai đồng bộ. Tuy nhiên, do vụ sản xuất này tiềm ẩn nhiều rủi ro về thời tiết, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh lưu ý các địa phương chủ động theo dõi tình hình, chuẩn bị sẵn sàng các phương án ứng phó phù hợp với điều kiện thực tế. Ngành Nông nghiệp sẽ tiếp tục bám sát cơ sở, phối hợp chặt chẽ với các xã, phường để kịp thời tháo gỡ khó khăn, phấn đấu bảo đảm sản xuất vụ đông xuân an toàn, hiệu quả.