Trước khi sáp nhập các xã, phường, trên địa bàn tỉnh đã hình thành một số vùng sản xuất cây ăn quả tập trung với tổng diện tích khoảng 3.200ha; chủ yếu trên địa bàn: Điện Biên, Mường Ảng, Tuần Giáo… Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất là các vùng sản xuất phân tán trên địa bàn nhiều xã, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong quy hoạch và khó khăn trong liên kết chuỗi giá trị và thu hút đầu tư. Việc này cũng khiến khâu quản lý chất lượng, cấp mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc gặp nhiều trở ngại, đặc biệt trong bối cảnh thị trường ngày càng đòi hỏi tiêu chuẩn cao.

Việc sáp nhập xã đã tạo điều kiện quan trọng để quy hoạch lại vùng sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn và có sức cạnh tranh cao hơn. Khi địa bàn mở rộng, những vùng trồng cây ăn quả bị phân tán nay nằm trong một không gian quản lý thống nhất, tạo thuận lợi cho việc xây dựng quy hoạch vùng, gắn kết hạ tầng và tổ chức lại sản xuất. Việc thống nhất đầu mối quản lý giúp các cơ quan chuyên môn dễ dàng hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao giống mới, hướng dẫn quy trình VietGAP, GlobalGAP; áp dụng công nghệ số trong canh tác...

Vùng cây ăn quả của huyện Mường Ảng cũ có tổng diện tích khoảng 510ha. Trước kia, diện tích trồng cây ăn quả phân tán ở nhiều xã như: Búng Lao, Mường Lạn, Xuân Lao, Ẳng Tở, Ẳng Cang, Ẳng Nưa... Mỗi xã có cách tổ chức sản xuất khác nhau, giống cây trồng không đồng nhất, kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cũng khác biệt. Điều này khiến sản phẩm dù cùng tên gọi nhưng chất lượng không tương đương, sản lượng chưa cao, khó thu hút doanh nghiệp thu mua số lượng lớn. Sau sáp nhập, với việc sắp xếp lại địa giới hành chính và rà soát quỹ đất, đã hình thành vùng chuyên canh cây ăn quả tập trung chủ yếu trên địa bàn xã Búng Lao và Mường Ảng. Nhờ đó tạo điều kiện cho việc áp dụng quy trình kỹ thuật đồng bộ như: Giống cây, cắt tỉa, bón phân, tưới nước, áp dụng khoa học kĩ thuật hay thu hoạch được triển khai thống nhất, chất lượng quả đạt tiêu chuẩn đồng đều hơn.

Ông Trương Hồng Bách, Chủ tịch UBND xã Búng Lao cho biết: Việc hình thành vùng chuyên canh cây trồng sau sáp nhập đã tạo bước ngoặt lớn trong tổ chức sản xuất của địa phương. Trước kia, mỗi xã, bản làm theo một cách nên rất khó kiểm soát chất lượng, cán bộ kỹ thuật không thể theo dõi thường xuyên từng diện tích nhỏ lẻ. Hiện nay công tác quản lý bài bản hơn. Xã có thể xây dựng kế hoạch chăm sóc theo từng giai đoạn sinh trưởng, phân công cán bộ phụ trách từng vùng, phối hợp với các hợp tác xã và doanh nghiệp theo dõi sát sao quá trình trồng, chăm sóc cây trồng. Nhờ vậy, tình trạng sâu bệnh trên cây trồng giảm, năng suất và chất lượng tăng lên, sản phẩm có thể đáp ứng yêu cầu thu mua của thị trường.

Xã Pú Nhung, Ta Ma, Rạng Đông (huyện Tuần Giáo cũ) đều có lợi thế về đất đai, khí hậu, thuận lợi cho phát triển cây trồng, đặc biệt là cây ăn quả. Những năm trước, các địa phương này đã ban hành định hướng, chính sách hỗ trợ người dân mở rộng diện tích, chuyển đổi giống, áp dụng kỹ thuật canh tác. Tuy nhiên, diện tích cây trồng phân tán, mỗi xã thực hiện theo cách riêng, cơ chế hỗ trợ khác nhau, nên việc phát triển thiếu tính liên kết, chưa hình thành vùng sản xuất thống nhất. Điều này khiến hiệu quả chưa tương xứng với tiềm năng, sản phẩm phân tán, khó xây dựng thương hiệu chung và khó thu hút doanh nghiệp đầu tư. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập 3 xã trên thành xã Pú Nhung, địa phương đã bước đầu phát huy lợi thế phát triển vùng cây ăn quả.

Ông Nguyễn Văn Bách, Chủ tịch UBND xã Pú Nhung cho biết, sau khi sáp nhập, xã có diện tích rộng, khí hậu, thổ nhưỡng đặc trưng thích hợp cho việc trồng cây công nghiệp, cây ăn quả. Phát huy lợi thế đó, xã khuyến khích bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ trồng ngô, sắn kém hiệu quả, sang trồng các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Đến nay toàn xã có hơn 1.000ha cây trồng tập trung, chủ yếu cà phê (705ha), dứa (90ha), xoài và các loại cây ăn quả khác (244ha). Xã phấn đấu đến năm 2030 có trên 2.000ha cây cà phê, 1.700ha mắc ca… từng bước xây dựng thương hiệu, hình thành mô hình sản xuất tập trung, tuần hoàn, sạch.

Cùng với việc mở rộng diện tích, xã Pú Nhung kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp, nhà đầu tư tạo vùng quy hoạch. Cuối tháng 10 vừa qua xã đã phối hợp với Công ty DOVECO tổ chức khởi công mô hình trồng dứa để phát triển vùng nguyên liệu bền vững trên địa bàn. Bước đầu công ty triển khai trồng 20ha dứa tại các bản: Rạng Đông, Bon A, Nậm Mu. Trong quá trình thực hiện, công ty hỗ trợ kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, cung cấp giống dứa chất lượng cao, phân bón, vật tư nông nghiệp theo đúng quy trình sản xuất an toàn. Công ty cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm dứa thu hoạch của người dân trên địa bàn xã với giá ổn định. Đây là bước đi quan trọng để phát triển vùng trồng dứa tập trung trên địa bàn, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Thực hiện Đề án Phát triển cây ăn quả lợi thế, đặc sản theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, bền vững giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, Điện Biên đã chuyển đổi 578ha đất lúa và đất trồng cây hàng năm sang cây ăn quả. Đến nay, tổng diện tích cây ăn quả toàn tỉnh đạt hơn 4.160ha, tăng 1.124ha so với năm 2020, đạt 83,2% kế hoạch; sản lượng ước đạt gần 26.720 tấn. Mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu phát triển 20.000ha cà phê, 40.000ha mắc ca, phát triển cây ăn quả dựa trên đối tượng cây trồng chính như: chanh leo, chuối, dứa…

Song song với việc mở rộng sản xuất, tỉnh chú trọng đào tạo, tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, giúp người dân nâng cao năng lực sản xuất và quản lý. Các sản phẩm nông nghiệp hướng tới chế biến sâu, đạt chuẩn OCOP, gắn kết sản xuất với tiêu thụ, đảm bảo đầu ra ổn định. Nhiều xã như: Búng Lao, Pú Nhung, Mường Nhà, Na Sang, Thanh Yên… đã hình thành vùng sản xuất tập trung khoảng 3.000ha, chủ yếu trồng dứa, chuối, mít; tạo vùng nguyên liệu phục vụ chế biến cho doanh nghiệp lớn như Nafoods Tây Bắc, Đồng Giao, TH True Milk.

Sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ mang ý nghĩa tổ chức bộ máy tinh gọn, mà còn mở ra dư địa lớn để nông nghiệp Điện Biên bước vào giai đoạn phát triển theo chiều sâu. Khi đất đai quy tụ, vùng sản xuất được xác lập rõ ràng, hạ tầng đầu tư đồng bộ và quy trình kỹ thuật được thống nhất, giá trị nông sản tăng lên là điều tất yếu. Những vùng chuyên canh mới hình thành đang cho thấy hướng đi đúng: Gắn sản xuất với thị trường, gắn nông dân với doanh nghiệp, đưa tiềm năng thành lợi thế cạnh tranh. Đây chính là nền tảng để Điện Biên xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, tạo sinh kế ổn định cho người dân và đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế địa phương.