Xã Núa Ngam hiện có 3 cơ sở chế biến dong riềng, trong đó 2 cơ sở được cấp phép và đủ điều kiện hoạt động. Riêng cơ sở còn lại đang xin cấp phép nhưng không đủ điều kiện do nằm ngoài khu quy hoạch, đồng thời hệ thống ao chứa bị rò rỉ, thẩm thấu ra môi trường. Chính quyền xã đã phối hợp với cơ quan chức năng kiểm tra thường xuyên, yêu cầu cơ sở khắc phục ngay vi phạm.

Theo đó, cơ sở của bà N.T.L. tại bản Pá Bông đã hoạt động không có giấy phép và xả thải ra môi trường không đúng quy định. Mặc dù đã bị xử phạt vi phạm hành chính và đình chỉ hoạt động xả thải từ ngày 27/11, đến thời điểm đoàn công tác liên ngành kiểm tra (ngày 6/12), cơ sở vẫn vận hành với 1 máy xúc lật, 5 máy nghiền bột dong và hệ thống 8 bể lắng. Đáng chú ý, bể cuối cùng vẫn đang xả nước thải trực tiếp ra suối Nậm Ngám, gây ảnh hưởng môi trường.

Trước đó, UBND xã Núa Ngam đã triển khai hàng loạt biện pháp quyết liệt. Quyết định kiểm tra đột xuất số 300/QĐ-UBND ngày 14/11/2025 được ban hành nhằm rà soát toàn diện việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của các cơ sở chế biến dong riềng. Ngày 27/11, chính quyền địa phương đã ban hành Quyết định số 348/QĐ-XPHC yêu cầu cơ sở của bà N.T.L. nộp phạt hành chính và đình chỉ hoạt động xả thải. Tuy nhiên, do cơ sở chưa chấp hành triệt để, đoàn kiểm tra liên ngành tiếp tục yêu cầu dừng ngay toàn bộ hoạt động vào ngày 6/12.

Ông Vì Văn Biến, Phó Chủ tịch UBND xã Núa Ngam nhấn mạnh: Chúng tôi đã tiến hành kiểm tra đột xuất, lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính đối với cơ sở chế biến dong riềng vi phạm. Chủ cơ sở đã chấp hành nộp phạt và xã đang tiếp tục thực hiện các bước xử lý theo đúng quy trình. UBND xã giao Phòng Kinh tế giám sát chặt chẽ, yêu cầu cơ sở phải tuân thủ quy định. Chúng tôi kiên quyết xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm ảnh hưởng đến môi trường. Cơ sở nào không đủ điều kiện, không có giấy phép buộc phải dừng. Nếu tiếp tục tái phạm, chúng tôi sẽ đề nghị cấp trên xử lý ở mức độ cao hơn.

Bước vào vụ dong riềng năm 2025, cấp ủy, chính quyền xã Nà Tấu đã tập trung kiểm tra hoạt động của các cơ sở sản xuất, chế biến tinh bột dong riềng trên địa bàn và phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng về hành chính cũng như môi trường. Qua kiểm tra, nhiều cơ sở đang hoạt động đã vi phạm quy định về giấy phép môi trường.

Tại cơ sở của ông P.D.H. ở bản Trung Tâm, quá trình hoạt động chế biến dong riềng đã diễn ra từ năm 2013 nhưng đến thời điểm kiểm tra (ngày 22/11/2025), chủ cơ sở vẫn chưa lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường theo quy định. Trước đó, cơ sở này từng bị xử phạt hành chính vào tháng 1/2022 vì xây lắp sai quy định hệ thống xử lý chất thải và không thu gom triệt để dẫn đến nước thải xả trực tiếp ra môi trường.

Cơ sở của ông L.V.T. ở bản Phiêng Ban đang hoạt động bình thường nhưng không xuất trình được giấy phép môi trường. Riêng cơ sở của bà N.T.H. ở bản Lán Yên chỉ có giấy xác nhận đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường từ năm 2013, không còn phù hợp với quy định hiện hành và không thay thế được giấy phép môi trường theo luật mới…

Ngoài vi phạm hành chính, các cơ sở chế biến dong riềng còn gây ra hàng loạt tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh. Thời điểm kiểm tra, hoạt động rửa củ, nghiền, lọc bột đã thải ra lượng lớn nước thải, chất thải rắn cùng mùi khó chịu. Hệ thống thu gom và xử lý chất thải hầu như chưa được đầu tư đúng quy định.

Tại cơ sở của ông L.V.T., nước thải sau bể lắng sơ bộ được xả trực tiếp ra môi trường mà không qua bất kỳ công đoạn xử lý hoàn chỉnh nào. Cơ sở của bà N.T.H. thu gom nước thải vào bể chứa nhưng không có biện pháp xử lý đạt chuẩn. Việc thải bỏ như vậy dẫn đến tình trạng nguồn nước khu vực bị ảnh hưởng, mặt bằng sản xuất luôn ẩm ướt và xuất hiện mùi hôi từ bã dong riềng tồn đọng, gây bức xúc trong nhân dân.

Trước những sai phạm rõ rệt, chính quyền xã Nà Tấu cùng các cơ quan chức năng đã áp dụng nhiều biện pháp mạnh nhằm chấm dứt tình trạng xả thải gây ô nhiễm. Tạm đình chỉ hoạt động các cơ sở vi phạm để ngăn chặn việc tiếp tục xả thải. Đồng thời yêu cầu các chủ cơ sở chấm dứt ngay việc hoạt động không có giấy phép môi trường và phải khẩn trương khắc phục hậu quả. Những ghi nhận từ thực tế kiểm tra của các lực lượng chức năng cho thấy nước thải từ quá trình chế biến tinh bột dong riềng nếu không được xử lý đúng quy chuẩn sẽ gây tác động nghiêm trọng đến môi trường sống và sức khỏe người dân.

Sự tác động, gây ô nhiễm môi trường khi xử lý chất thải không đúng quy định trong quá trình sơ chế dong riềng đã rõ. Xã Nà Tấu đã kiên quyết tạm đình chỉ hoạt động, yêu cầu khắc phục hậu quả và hoàn thiện hệ thống xử lý chất thải. UBND xã Nà Tấu yêu cầu các cơ sở nhanh chóng hoàn thiện thủ tục pháp lý, lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường theo đúng quy định trước khi được phép hoạt động trở lại. Sau khi khắc phục vi phạm, các đơn vị sản xuất phải thực hiện báo cáo vận hành thử nghiệm các công trình bảo vệ môi trường để cơ quan chức năng kiểm tra và giám sát.

Thời gian qua, các địa phương đã thể hiện rõ lập trường kiên quyết trong công tác quản lý môi trường, khẳng định mọi hoạt động phát triển kinh tế phải gắn liền với trách nhiệm bảo vệ hệ sinh thái và chất lượng sống của cộng đồng. Thay vì nới lỏng quản lý để thu hút sản xuất, chính quyền cơ sở đã chủ động tăng cường kiểm tra các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm, yêu cầu cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý và rà soát quy trình xử lý chất thải.

Việc kiểm tra đột xuất, lập biên bản, xử phạt nặng, đình chỉ xả thải và yêu cầu dừng hoạt động cho thấy tinh thần “nói đi đôi với làm” của chính quyền các địa phương trong công tác bảo vệ môi trường. Đồng thời thể hiện sự thay đổi trong tư duy quản lý đặt an toàn môi trường lên hàng đầu, không vì lợi ích kinh tế nhất thời mà bỏ qua nguy cơ tác động lâu dài đến đời sống người dân theo tinh thần “không đánh đổi lợi ích kinh tế với môi trường”.

Sự triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của chính quyền trong việc bảo vệ môi trường và giữ vững kỷ cương quản lý. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chuyên môn và địa phương giúp quá trình kiểm tra, xử lý vi phạm diễn ra nhanh chóng, minh bạch, không để kéo dài gây thêm hậu quả. Những biện pháp mạnh tay, từ lập biên bản, xử phạt đến buộc dừng hoạt động, thể hiện thông điệp rõ ràng rằng mọi hành vi gây ô nhiễm đều sẽ bị xử lý nghiêm để bảo đảm môi trường sống an toàn cho cộng đồng.