Xác định việc cấp mã số vùng trồng có ý nghĩa quan trọng trong chuỗi giá trị nông sản, ngành Nông nghiệp tỉnh Điện Biên đã chủ động rà soát, hướng dẫn và hỗ trợ các hợp tác xã, hộ sản xuất đủ điều kiện tham gia. Ngành phối hợp chặt chẽ với các địa phương tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình ghi chép, quản lý sản xuất theo đúng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý vùng trồng, nhằm đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Từ đầu năm 2025 đến nay, toàn tỉnh đã cấp mới 7 mã số vùng trồng cho 5 cơ sở, doanh nghiệp, hộ dân với diện tích 19,4ha. Lũy kế đến nay, toàn tỉnh có 16 mã số vùng trồng, với diện tích 75,6ha trồng các loại cây chủ lực như: Cam, bưởi, xoài, mắc ca, lúa và một số loại cây ăn quả khác. Cụ thể, cây cà phê có 9,2ha tại xã Mường Ảng và Quài Tở; cây chè 16ha tại xã Mường Lạn; mắc ca 15ha tại xã Tuần Giáo; các loại cây ăn quả như bưởi, cam, dứa, mít, xoài Đài Loan... 25,5ha tại phường Mường Thanh và các xã: Mường Nhà, Thanh Yên, Thanh An, Pú Nhung; cây lúa có 10ha tại phường Mường Lay.

Tổ hợp tác liên kết sản xuất quả mắc ca Quài Nưa, ở bản Cang, xã Tuần Giáo là một trong những đơn vị tiên phong được cấp mã số vùng trồng với 15ha mắc ca. Trước đây người dân không chú trọng quy trình kỹ thuật, dẫn đến chất lượng hạt không đồng đều. Khi được tập huấn, hướng dẫn theo quy trình cấp mã số, bà con đã thay đổi tư duy sản xuất, quan tâm hơn đến việc ghi chép nhật ký canh tác, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng quy định và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chăm sóc, thu hoạch, sơ chế. Nhờ đó, chất lượng hạt mắc ca được nâng lên rõ rệt, tỷ lệ hạt đạt chuẩn tăng, giá bán cao hơn so với trước. Không chỉ dừng ở đó, việc có mã số vùng trồng còn giúp Hợp tác xã dễ dàng truy xuất nguồn gốc, tạo niềm tin với doanh nghiệp thu mua, mở ra cơ hội tham gia vào các chuỗi cung ứng lớn.

Mô hình trồng bưởi với diện tích 1,2ha của gia đình anh Quàng Mạnh Cường, bản Thanh Chính, xã Thanh Yên đầu năm 2025 đã được cấp chứng nhận mã số vùng trồng. Theo anh Cường, việc được cấp mã số vùng trồng không chỉ giúp sản phẩm của gia đình có đầu ra ổn định, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường lớn, đặc biệt là hệ thống siêu thị.

Anh Cường chia sẻ: “Trước đây, bưởi chủ yếu bán lẻ trong vùng, giá cả bấp bênh. Nay có mã số vùng trồng, sản phẩm được truy xuất nguồn gốc rõ ràng, thương lái tìm đến tận vườn thu mua, giá bán cao hơn từ 20 - 30% so với trước”.

Cùng với việc áp dụng quy trình canh tác an toàn, sử dụng phân bón hữu cơ và hệ thống tưới tiết kiệm, vườn bưởi của anh Cường hiện cho thu nhập ổn định hàng trăm triệu đồng mỗi năm, trở thành mô hình tiêu biểu trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại địa phương.

Điện Biên đang từng bước số hóa dữ liệu vùng trồng, gắn mã số vùng với hệ thống bản đồ nông nghiệp số. Qua đó, công tác quản lý, truy xuất nguồn gốc và giám sát chất lượng nông sản sẽ thuận tiện, minh bạch và hiệu quả hơn. Việc nhân rộng mã số vùng trồng cũng được xác định là giải pháp trọng tâm trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu của tỉnh. Mỗi mã số vùng trồng được cấp là một “tấm vé thông hành” cho nông sản Điện Biên vào thị trường trong và ngoài nước, đồng thời đánh dấu sự chuyển đổi căn bản trong tư duy sản xuất của nông dân từ tự phát sang có tổ chức, từ nhỏ lẻ sang liên kết. Các vùng trồng được cấp mã số đều được kiểm soát chặt chẽ từ khâu giống, kỹ thuật canh tác, quy trình chăm sóc đến thu hoạch, nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn an toàn, truy xuất được nguồn gốc phục vụ tiêu thụ nội địa cũng như xuất khẩu.

Ngành Nông nghiệp tỉnh Điện Biên đang nỗ lực khắc phục những khó khăn, vướng mắc để công tác cấp và quản lý mã số vùng trồng thực sự đi vào chiều sâu, phát huy hiệu quả bền vững. Trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế, hạ tầng nông thôn thiếu đồng bộ, nhiều vùng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động phối hợp với các địa phương, đơn vị chuyên môn tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ lập hồ sơ vùng trồng cho các hợp tác xã, hộ sản xuất.

Việc cấp mã số vùng trồng đòi hỏi quy trình chặt chẽ, các cơ sở phải đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP hoặc sản xuất hữu cơ, đồng thời cập nhật đầy đủ thông tin về chu kỳ thu hoạch, truy xuất nguồn gốc, thị trường tiêu thụ… Đối với vùng trồng phục vụ xuất khẩu, yêu cầu còn khắt khe hơn, phải đạt quy mô tối thiểu 10ha và kiểm soát nghiêm ngặt sinh vật gây hại, tuyệt đối không sử dụng hoạt chất cấm. Chính vì vậy, đến nay tỉnh Điện Biên vẫn chưa có mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu.

Nhằm tháo gỡ rào cản về nhận thức và năng lực quản lý, ngành Nông nghiệp đang đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân hiểu rõ lợi ích của việc được cấp mã số vùng trồng; hỗ trợ hợp tác xã hoàn thiện hồ sơ kỹ thuật, nhật ký sản xuất, ghi chép việc sử dụng vật tư nông nghiệp để đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch. Cùng với đó, tỉnh kêu gọi doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết, đồng hành cùng nông dân trong việc tiêu thụ sản phẩm, tạo động lực để mở rộng các vùng sản xuất tập trung, đủ điều kiện cấp mã phục vụ xuất khẩu trong thời gian tới.

Từ thực tế triển khai cho thấy, những vùng được cấp mã số đều có bước chuyển rõ rệt về nhận thức và cách làm nông nghiệp. Bà con nông dân đã quen với việc ghi chép nhật ký sản xuất, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật, tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ, tuân thủ quy trình VietGAP, GlobalGAP. Nhân rộng mã số vùng trồng là quá trình thay đổi toàn diện - từ tư duy sản xuất đến tổ chức sản xuất, từ người nông dân đến doanh nghiệp, từ chính sách đến hành động cụ thể. Với hướng đi này, Điện Biên đang khẳng định quyết tâm phát triển nền nông nghiệp xanh, an toàn, bền vững, tạo chỗ đứng vững chắc cho nông sản địa phương trên thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.