Gia đình anh Lò Văn Pản, bản Hồng Sọt (xã Búng Lao) là một trong những điển hình ở khu dân cư trong phát triển kinh tế với mô hình vườn - ao - chuồng. Trước đây, cũng như nhiều hộ dân trong vùng, gia đình anh chủ yếu trồng lúa, ngô nên hiệu quả kinh tế không cao. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng của xã, anh đã mạnh dạn cải tạo, chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả, đầu tư làm chuồng trại, nuôi 50 con lợn thương phẩm/lứa, trên 500 con gia cầm, gần 3.000m2 ao nuôi cá. Bên cạnh đó, anh cũng trồng 1ha cây ăn quả gồm cam, xoài, bưởi; duy trì 3ha cà phê, áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong chăm sóc.
Nhờ gắn sản xuất với nhu cầu thị trường, hàng năm, mô hình kinh tế của gia đình anh Pản cho thu hoạch ổn định, mang lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Anh Pản chia sẻ: “Từ khi chuyển sang chăn nuôi, trồng cây ăn quả, đời sống gia đình tôi khá lên hẳn. Tôi dự định sẽ mở rộng diện tích vườn cam, bưởi, đồng thời tham gia các tổ hợp tác để liên kết tiêu thụ sản phẩm...”.
Việc phát triển cây ăn quả thời gian qua đã được cấp ủy, chính quyền chú trọng theo hướng bền vững. Toàn xã hiện đang duy trì 250ha cây ăn quả các loại, tập trung chủ yếu tại các bản: Hồng Sọt, Nà Dên, Nà Lấu, Xuân Tre.... Xã phấn đấu đến năm 2030 nâng diện tích lên hơn 400ha. Chủ trương này gắn với quy hoạch vùng chuyên canh, chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
Ông Nguyễn Trung Chính, Phó Chủ tịch UBND xã Búng Lao cho biết: Để phát triển cây ăn quả bền vững, xã khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích kém hiệu quả sang cây ăn quả có giá trị, đồng thời tăng cường liên kết tiêu thụ sản phẩm. Mới đây, xã cũng đã tổ chức kiểm tra thực tế tại các bản trồng cây ăn quả để kịp thời nắm bắt khó khăn, hỗ trợ người dân trong sản xuất.
Tại xã Pu Nhi, phát huy lợi thế khí hậu, cấp ủy, chính quyền xã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi cây trồng trên đất dốc sang trồng các loại cây ăn quả lâu năm như: Lê, mận, đào, mắc cọp, lê vàng; riêng diện tích trồng lê vàng hơn 40ha.
Anh Hạng A Tủa, bản Háng Trợ, xã Pu Nhi chia sẻ: Từ năm 2023, gia đình tôi bắt đầu chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Diện tích nương xa, trước kia trồng sắn, ngô kém hiệu quả nay được thay thế bằng cây ăn quả lâu năm, kết hợp trồng xen các loại cây ngắn ngày như dưa mèo, bí để có thêm thu nhập. Hiện với khoảng 3.000m² đất, gia đình tôi đã trồng gần 300 gốc lê vàng. Nếu thời tiết thuận lợi, đến năm 2026 nhiều cây sẽ bắt đầu cho bói quả.
Với những mô hình bước đầu đã cho thấy hiệu quả tại các xã như: Búng Lao, Pú Nhi, hiện nay, Điện Biên đã hình thành 5 vùng sản xuất cây ăn quả tập trung tại các địa bàn trọng điểm thuộc khu vực các huyện cũ: Tuần Giáo, Mường Ảng, Điện Biên, Mường Chà và thành phố Điện Biên Phủ cũ. Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp, các khu vực này đã và đang phát huy tốt lợi thế đất đai, khí hậu; từng bước hình thành vùng chuyên canh gắn với thị trường tiêu thụ. Một số loại cây chủ lực như: Xoài, bưởi, lê, nhãn… đã tạo nguồn hàng hóa ổn định, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân và mở ra triển vọng xây dựng thương hiệu nông sản bền vững cho địa phương.
Đơn cử như khu vực huyện Mường Ảng cũ, giai đoạn 2021 - 2024 đã triển khai 3 dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả với sự tham gia của hơn 200 hộ dân, diện tích gần 70ha. Đến nay, toàn khu vực có khoảng 510ha cây ăn quả, trong đó, trên 350ha đã cho thu hoạch.
Xác định tiềm năng hiện có, tháng 12/2021, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3417/QĐ-UBND phê duyệt “Đề án phát triển cây ăn quả lợi thế, đặc sản theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, bền vững giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030”. Triển khai đề án, toàn tỉnh đã chuyển đổi gần 600ha đất lúa và hoa màu kém hiệu quả sang cây ăn quả; đến nay, diện tích cây ăn quả đạt hơn 4.100ha với các loại chủ lực như xoài, bưởi, nhãn, lê, cam, bơ…
Cùng với mở rộng diện tích, tỉnh chú trọng khuyến khích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, an toàn; đồng thời tăng cường đào tạo, tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật giúp người dân nâng cao năng lực sản xuất, quản lý và tiếp cận thị trường. Các sản phẩm nông nghiệp hướng tới chế biến sâu, nâng cao giá trị, đạt chuẩn OCOP; liên kết giữa sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo đầu ra cho sản xuất nông nghiệp.
Với định hướng rõ ràng, cùng sự quan tâm, hỗ trợ của tỉnh, các địa phương đang từng bước hình thành những vùng chuyên canh cây ăn quả tập trung, tạo chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ. Đây là bước đi quan trọng, mở ra cơ hội để sản phẩm cây ăn quả Điện Biên vươn ra thị trường lớn, khẳng định thương hiệu và góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.