Những ngày đầu tháng 12/2025, Đoàn công tác của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã có buổi làm việc và kiểm tra thực tế tại xã Thanh Yên về tình hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa trong năm 2025. Qua kiểm tra thực địa tại các mô hình sản xuất, đoàn công tác đánh giá cao sự chủ động, linh hoạt của địa phương trong việc khai thác hiệu quả lợi thế về thổ nhưỡng, khí hậu để chuyển đổi cây trồng phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thanh Yên có điều kiện đất đai tương đối đa dạng, nhiều diện tích đất lúa kém hiệu quả, khó chủ động nước tưới vào mùa khô nhưng lại phù hợp với các loại cây trồng cạn, cây rau màu và cây ăn quả. Trên cơ sở đó, năm 2025, xã đã thực hiện chuyển đổi 200ha đất lúa năng suất thấp sang trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao như ngô nếp, rau màu các loại, cà chua, đỗ leo, ớt và một số cây ăn quả.

Việc chuyển đổi được triển khai đúng quy hoạch, lựa chọn cây trồng phù hợp với từng vùng đất, từng tiểu khí hậu, đáp ứng nhu cầu và tập quán canh tác của người dân. Qua thực tế sản xuất, nhiều mô hình chuyển đổi cho thấy hiệu quả rõ rệt, năng suất cao, chi phí đầu tư hợp lý, đầu ra sản phẩm ổn định thông qua liên kết với thương lái và hợp tác xã. Nhờ đó, thu nhập của người dân trên cùng một đơn vị diện tích tăng lên đáng kể so với sản xuất lúa truyền thống, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.

Trao đổi với đoàn công tác, ông Nguyễn Gia Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Yên cho biết: Để nâng cao hiệu quả chuyển đổi cơ cấu cây trồng, UBND xã đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất; phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình canh tác phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương. Đồng thời, xã khuyến khích người dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, sử dụng giống mới, từng bước hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm. Thời gian tới, xã Thanh Yên tiếp tục rà soát quỹ đất, mở rộng diện tích chuyển đổi hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân trên địa bàn.

Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với phát huy lợi thế địa phương, thời gian gần đây, xã Mường Mùn đã tập trung phát triển 2 loại cây trồng chủ lực là mắc ca và cà phê. Nhờ định hướng đúng đắn, cách làm bài bản, đến nay toàn xã đã hình thành vùng sản xuất tương đối tập trung với hơn 870ha mắc ca và trên 360ha cà phê, từng bước mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, tạo sinh kế ổn định cho người dân vùng cao.  

Cùng với tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xã Mường Mùn còn đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất. Hiện nay, trên địa bàn xã có 33 dự án nông nghiệp đang hoạt động, thu hút hơn 2.200 hộ dân tham gia vào chuỗi giá trị từ trồng, chăm sóc đến thu mua, bao tiêu sản phẩm, đặc biệt đối với cây mắc ca. Việc sản xuất theo chuỗi liên kết đã giúp người dân yên tâm đầu tư, giảm rủi ro về thị trường, đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND xã Mường Mùn, mắc ca và cà phê là những cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương. Những năm qua, xã đã tích cực vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở rộng diện tích trồng mới, đồng thời tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán cây mắc ca. Cán bộ kỹ thuật trực tiếp “cầm tay chỉ việc”, giúp bà con nắm vững quy trình canh tác, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Nhiệm kỳ 2025 - 2030, xã Mường Mùn tiếp tục xác định phát triển vùng cây mắc ca và cà phê là khâu đột phá, phấn đấu đến năm 2030 đạt 1.200ha mắc ca và 1.000ha cà phê, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao đời sống người dân và hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Những năm gần đây, ngành Nông nghiệp tỉnh đã và đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng tái cơ cấu gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trên cơ sở đánh giá đúng tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên, xã hội, nhiều địa phương đã chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hình thành các vùng sản xuất tập trung, từng bước nâng cao giá trị gia tăng và thu nhập cho người dân nông thôn.

Điện Biên có diện tích đất dành cho sản xuất nông, lâm nghiệp chiếm trên 90%, khí hậu phân hóa theo vùng, phù hợp cho cả cây trồng nhiệt đới và ôn đới như lúa, ngô, cà phê, mắc ca, cây ăn quả và rau màu. Ngoài ra, lực lượng lao động nông thôn dồi dào, giàu kinh nghiệm sản xuất là nền tảng quan trọng để phát triển nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn. Đặc biệt, nhiều sản phẩm nông nghiệp đặc trưng như gạo Điện Biên, cà phê Mường Ảng đã khẳng định được vị thế trên thị trường, tạo tiền đề thuận lợi cho xây dựng thương hiệu nông sản gắn với chỉ dẫn địa lý và hướng tới xuất khẩu. Đó là những tiềm năng rất lớn, tạo tiền đề cho chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thúc đẩy phát triển nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Tận dụng những lợi thế đó, năm 2025, toàn tỉnh đã chuyển đổi gần 948ha đất lúa sang cây trồng khác, trong đó có hơn 440ha chuyển sang cây lâu năm có giá trị kinh tế cao. Cùng với đó, tỉnh trồng mới gần 3.400ha cà phê, trên 2.000ha mắc ca, duy trì sản xuất ổn định hơn 630ha chè và 4.160ha cây ăn quả. Nhiều mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, sinh thái, ứng dụng công nghệ thông minh bước đầu được triển khai, phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp hiện đại.

Nhấn mạnh vai trò của tái cơ cấu nông nghiệp trong giai đoạn tới, ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Ngành sẽ tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong tham mưu, định hướng và tổ chức thực hiện các giải pháp phát triển sản xuất. Trọng tâm là đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng khai thác hiệu quả tiềm năng về đất đai, khí hậu và lợi thế từng vùng sinh thái, hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với cây trồng chủ lực.

Cùng với đó, ngành sẽ tham mưu các chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn; đầu tư đồng bộ hạ tầng nông thôn, thủy lợi, bảo vệ rừng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, tăng cường hỗ trợ liên kết chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu nông sản, sử dụng bền vững tài nguyên, góp phần nâng cao thu nhập và chất lượng đời sống người dân nông thôn, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới bền vững. 

Với lợi thế sẵn có, định hướng rõ ràng của tỉnh cùng sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, nông nghiệp được kỳ vọng tiếp tục yếu tố quan trọng của nền kinh tế tỉnh Điện Biên, hướng tới mục tiêu phát triển xanh, bền vững và nâng cao đời sống người dân nông thôn trong giai đoạn tới.