Xã Tỏa Tình cũ (nay thuộc Quài Tở) có 7 bản, sinh kế chủ yếu của người dân là trồng trọt và chăn nuôi. Những năm trở lại đây, tại những triền đồi, nương rẫy của bà con dần được thay thế nhanh chóng bằng cà phê.

Đến thời điểm hiện tại, tổng diện tích cà phê xã Quài Tở đạt hơn 1.600ha; riêng 9 tháng đầu năm, diện tích trồng mới là 640ha. Có thể thấy sự phát triển, mở rộng nhanh chóng của diện tích cà phê tại đây.

Ông Nhữ Duy Đông, Chủ tịch UBND xã Quài Tở cho biết: Các loại cây trồng lâu năm là hướng phát triển kinh tế bền vững, giúp bà con thoát nghèo làm giàu trên chính quê hương mình. Ngoài việc đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, thu hái giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, sự thay đổi tư duy, tự hình thành quy trình, đẩy mạnh sản xuất là yếu tố then chốt trong việc mở rộng diện tích cà phê tại Quài Tở. Tại các bản như Chế Á, Sông Ia, Hua Xa A, Hua Xa B… nhiều năm trở lại đây, sau vụ thu hoạch mỗi nhà sẽ có một vườn ươm nhỏ, tự ươm giống cà phê, trồng giặm, trồng mới thay thế nương rẫy trồng ngô, sắn của mình. Đây là chuyển biến tích cực nhất trong tư duy mở rộng, phát triển sản xuất bền vững, gắn phát triển vùng nguyên liệu với chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Từng bước hình thành chuỗi giá trị khép kín, giúp người dân sản xuất ổn định, hiệu quả và bền vững hơn.

Bản Chế Á là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Mông, đây cũng là nơi áp dụng việc tự ươm, trồng mở rộng cà phê trong xã. Những năm trở lại đây, các ngôi nhà cũ, không kiên cố dần thay thế bằng những nếp nhà mái đỏ vững chãi, bề thế, thể hiện sự no ấm nơi đây.

Anh Vừ A Minh, Bí thư bản Chế Á, người đầu tiên tự ươm trồng cà phê trong bản chia sẻ: Năm 2009 trong bản có hộ đầu tiên trồng cà phê, sau đó tôi và 2 hộ nữa trồng theo, tổng diện tích chỉ một vài héc ta. Sau khi thấy cây phát triển tốt, hợp khí hậu, thổ nhưỡng mọi người dần mở rộng, khi đó mua giống chủ yếu tại Mường Ảng, vận chuyển xa, ít kinh nghiệm lựa chọn, chăm sóc nên trồng cây bị chết, sinh trưởng kém. Năm 2014, sau khi bắt đầu được thu hoạch, tôi tham gia các buổi tập huấn tại xã, đồng thời tự mày mò, học hỏi kỹ thuật ươm, trồng cà phê nhằm chủ động giống cũng như chất lượng cây trồng. Sau vài năm tự ươm, cây giống phát triển tốt, các nương rẫy trồng ngô, sắn của gia đình dần chuyển sang trồng cà phê. Chỉ tính năm nay, gia đình tôi mở rộng thêm 1,5ha cà phê, đất của gia đình còn khoảng 0,5ha, sau thu hoạch sẽ ươm và trồng nốt. Thời điểm hiện tại, tổng diện tích gia đình có hơn 7ha cà phê, trong đó diện tích cho trái, được thu 4ha. Hiện tại mới thu khoảng 60% diện tích, chưa trừ chi phí thu về hơn 900 triệu đồng. Nhờ làm vườn ươm, chủ động con giống hiệu quả nên trong và ngoài bản tích cực làm theo, diện tích cà phê cũng nhờ vậy mà mở rộng nhanh chóng.

Bản Chế Á có 76 hộ, sau nhiều năm phát triển, diện tích cà phê cả bản đạt hơn 200ha, không tính diện tích mới biến động trong năm. Những ngày cuối năm, trên nương thoang thoảng mùi cà phê chín theo gió. Trên sườn đồi, sườn núi, từng bao lớn nhỏ cà phê được vận chuyển trong tiếng chuyện trò, thảo luận giá cà phê lên xuống, hộ nào làm nhà, hộ nào thoát nghèo của người dân nơi đây.

Anh Minh cho biết thêm: Bản Chế Á còn 35 hộ nghèo, cận nghèo. Năm 2024, 2025 có hơn 20 hộ xây nhà mới, mỗi ngôi nhà ít nhất cũng được đầu tư xây dựng trị giá khoảng 700 triệu đồng. Xong mùa thu cà phê năm nay, nếu giá vẫn ổn định thì năm sau số hộ nghèo chỉ còn khoảng hơn 10 hộ.

Anh Mùa A Dơ, bản Chế Á cho biết: Gia đình tôi mới tách khẩu năm 2020, học tập, phát triển cây cà phê muộn nên thời điểm đó vẫn còn là hộ nghèo. Hiện gia đình tôi có tổng diện tích 7ha cà phê, khoảng 2ha đã cho thu hoạch. Năm 2024, thu hoạch được 20 tấn cà phê, nên năm nay gia đình tôi đã xây nhà mới và thoát nghèo.

Nhờ điểm sáng bản Chế Á trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cùng sự sát cánh, đồng hành, truyền thông của chính quyền địa phương, mô hình tự ươm, trồng cà phê lan rộng nhanh chóng. Mỗi năm có thêm hàng trăm héc ta cà phê được trồng mới thay thế nương rẫy trồng ngô sắn cũ. Qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững cho người dân địa phương.