Không còn cấp trung gian, nhiều xã trên địa bàn tỉnh vẫn duy trì được phong trào xây dựng NTM nhờ phát huy tốt vai trò lãnh đạo của cấp ủy. Ở xã Na Sang, tư duy “trông chờ, ỷ lại” của người dân trước kia dần thay đổi khi cấp ủy, chính quyền cơ sở kiên trì tuyên truyền, vận động. Cán bộ, đảng viên bám cơ sở, tuyên truyền, hướng dẫn người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm. Từ những việc nhỏ như: Hiến đất mở đường, góp công xây dựng nhà văn hóa đến chỉnh trang bản làng, tất cả đều được người dân hưởng ứng tích cực. Nhờ phát huy tinh thần tự lực, nhiều hộ đã chủ động viết đơn xin ra khỏi danh sách hộ nghèo. Gia đình ông Chớ A Sình, bản Sa Lông, xã Na Sang là một điển hình.

Ghi nhận tinh thần vươn lên của các hộ dân, Chủ tịch UBND xã Na Sang Trần Hồng Quân trực tiếp đến tận bản Sa Lông và Hin 1 để biểu dương, khen thưởng, coi đây là điểm sáng trong phong trào thi đua xây dựng NTM.

Tại buổi trao Giấy khen cho 3 hộ gia đình tiêu biểu, ông Quân nhấn mạnh: “Việc người dân tự nguyện viết đơn xin thoát nghèo thể hiện ý thức, trách nhiệm và lòng tự trọng của bà con. Đây là kết quả của sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương; đồng thời, phản ánh hiệu quả của công tác tuyên truyền, vận động và minh chứng rõ nhất cho sự chuyển biến tích cực trong trong nhận thức, khát vọng vươn lên làm chủ cuộc sống của người dân...”. 

Thực tế cho thấy, nơi nào cấp ủy cơ sở quyết liệt, nơi đó phong trào xây dựng NTM có sự chuyển biến. Mỗi chi bộ, mỗi đảng viên nếu phát huy tốt tinh thần trách nhiệm, nêu gương, dám nghĩ dám làm thì sẽ tạo được niềm tin, khích lệ người dân cùng tham gia. Ở xã Mường Tùng, tuy có vị trí địa lý và điều kiện thuận lợi hơn nhiều địa bàn khác, nhưng những năm trước, do tư tưởng trông chờ còn phổ biến nên việc huy động sức dân gặp nhiều khó khăn. Thời gian gần đây, nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp, nhất là tăng cường tuyên truyền, vận động, cách nghĩ, cách làm của bà con đã có nhiều đổi thay. Mọi người tích cực chung tay cùng cấp ủy, chính quyền hoàn thiện các tiêu chí, góp phần làm cho quê hương ngày càng khang trang, đổi mới.

Ông Nguyễn Thành Long, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Mường Tùng chia sẻ: Cái khó trong việc xây dựng NTM là nhận thức của người dân. Nếu cấp ủy, chính quyền không làm tốt công tác tuyên truyền, thay đổi tư duy cho người dân thì kể cả có nhiều nguồn lực cũng không thể cán đích.

Xác định gốc rễ của vấn đề, hiện nay, xã Mường Tùng đang phát huy vai trò của 29 chi, đảng bộ và đội ngũ đảng viên trong việc định hướng người dân phát triển sản xuất theo hướng bền vững. Khuyến khích người dân mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khoa học - kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản. Cùng với đó, huy động nhân dân đóng góp tiền của, ngày công lao động tham gia xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng giao thông, nhà văn hóa...

Tính đến hết tháng 7/2025, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM toàn tỉnh dưới 30%, vẫn còn 3 huyện cũ “trắng” xã NTM trước khi sáp nhập. Sau khi chuyển sang mô hình 2 cấp, các đơn vị hành chính được tổ chức lại, không còn cấp huyện dẫn đến việc hiện nay chưa có xã nào đạt chuẩn NTM trong toàn tỉnh. Tiến độ thực hiện các tiêu chí còn chậm, không đồng đều giữa các địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa. Ở nhiều xã hạ tầng kinh tế - xã hội thiếu đồng bộ, nhiều công trình xuống cấp do chưa được bảo dưỡng thường xuyên. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn chỉ đạt 19,5 triệu đồng/người/năm (năm 2024), trong khi tỷ lệ nghèo đa chiều còn ở mức 39,79%...

Đáng chú ý, sau khi tinh gọn bộ máy, chính quyền cấp xã thiếu đội ngũ công chức chuyên môn. Nhiều xã chưa bố trí được cán bộ phụ trách nông nghiệp, đo đạc, địa chính, kinh tế - hạ tầng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc tổ chức, hướng dẫn và giám sát các hoạt động trong chương trình NTM. Trước thực trạng đó, vai trò của cấp ủy cơ sở càng phải thể hiện rõ không những là người lãnh đạo mà phải “truyền lửa”, tạo động lực cho cán bộ và nhân dân cùng vào cuộc.

Bám sát tinh thần chỉ đạo của cấp trên, nhiều xã đã đưa nội dung xây dựng NTM vào nghị quyết chi bộ, xác định rõ nhiệm vụ và lộ trình thực hiện. Cấp ủy phân công đảng viên phụ trách từng bản, từng hộ, thường xuyên bám cơ sở, theo dõi tiến độ, kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh. Cách làm này giúp từng tiêu chí được triển khai cụ thể, có người chịu trách nhiệm, hạn chế tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ.

Ông Tạ Mạnh Cường, Bí thư Đảng ủy xã Búng Lao chia sẻ: Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Đảng ủy đã xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân. Mỗi đảng viên được giao phụ trách một phần việc cụ thể, nêu gương trong thực hiện, vận động gia đình và cộng đồng cùng làm. Nhờ cách làm đó, các phong trào được lan tỏa, người dân đồng thuận, tích cực tham gia hưởng ứng.

Với mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2030, toàn tỉnh có 60% xã đạt chuẩn NTM và cơ bản đạt chuẩn NTM, ngoài vận dụng hiệu quả các cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh, vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền là rất quan trọng. Chính vì vậy, trong quá trình thực hiện, các cấp ủy cần phát huy tốt vai trò lãnh đạo, bám sát thực tiễn, mục tiêu, tiêu chí; đa dạng hóa hoạt động tuyên truyền để khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo của cán bộ và người dân. Khi người dân thấy được bản thân là chủ thể, họ sẽ cùng cấp ủy, chính quyền chung tay với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”.