Như thường lệ, khoảng 19 giờ hàng ngày, một quầy hàng nhỏ được dựng lên ngay trên vỉa hè đường Nguyễn Chí Thanh, phường Điện Biên Phủ. Xúc xích, viên chiên, bánh rán, khoai lang kén… được bày kín chiếc bàn nhựa. Bên cạnh là chảo dầu đang sôi được người bán đặt sát mép đường. Khói, mùi dầu mỡ, bụi đường quyện vào nhau theo gió bay cũng theo vào khay thực phẩm chưa kịp che đậy.
Chủ của quầy hàng này cho biết, mỗi tối có vài chục lượt khách ghé ăn tại chỗ hoặc mua mang về, trong đó phần lớn là học sinh và thanh niên.
Khi được hỏi về các điều kiện bảo đảm vệ sinh ATTP, người bán chỉ cười xua tay: “Bán vài ba món thế này thì cần gì giấy tờ. Với cả từ trước tới giờ đã có ai bị làm sao đâu...”.
Không riêng gì quầy hàng trên đường Nguyễn Chí Thanh, nhiều điểm bán thức ăn đường phố khác cũng hoạt động tương tự. Thức ăn chế biến, bày bán sát mặt đường. Dụng cụ chế biến, bảo quản đơn giản, thiếu che chắn hoặc sơ sài; một số người bán vừa chế biến, vừa nhận tiền rồi tiếp tục gắp, thái đồ ăn cho khách mà không đeo găng tay, thậm chí không rửa tay.
Người bán thì không tuân thủ quy định, người tiêu dùng lại dễ dàng bỏ qua yếu tố vệ sinh vì thói quen ăn nhanh và tâm lý chủ quan. Chị Lê Thị Hương, tổ 23, phường Điện Biên Phủ chia sẻ: Do bận nhiều việc nên buổi sáng tôi không có thời gian chuẩn bị đồ ăn tại nhà. Biết rằng các món chế biến sẵn, nhất là thức ăn đường phố có thể tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm và không tốt cho sức khỏe nhưng vì chưa gặp vấn đề gì nên vẫn tiếp tục sử dụng.
Thức ăn đường phố mang lại sự tiện lợi cho người tiêu dùng, nhất là những người bận rộn, không có thời gian vào bếp. Tuy nhiên, nguồn thực phẩm này tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc bởi phần lớn người bán còn thiếu kiến thức về vệ sinh ATTP. Thêm vào đó, môi trường đường phố thường xuyên bị ảnh hưởng do lưu lượng phương tiện qua lại lớn; một số cơ sở bán hàng thiếu điều kiện vệ sinh như nguồn nước sạch, phương tiện bảo quản chưa đạt chuẩn. Thức ăn không được che đậy cẩn thận hoặc che đậy sai cách dễ bị nhiễm chéo, hoặc chịu tác động trực tiếp từ các yếu tố mất vệ sinh bên ngoài.
Phường Điện Biên Phủ và phường Mường Thanh là 2 địa phương tập trung đông dân cư; nhiều dịch vụ ăn uống, cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố với 500 cơ sở. Theo phân cấp quản lý, hằng năm Ban Chỉ đạo kiểm tra, giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm của các phường đã phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức kiểm tra, giám sát các cơ sở này; đồng thời yêu cầu các hộ kinh doanh ký cam kết đảm bảo ATTP. Tuy nhiên, do thiếu nhân lực và thiết bị phục vụ công tác chuyên môn, việc kiểm tra, giám sát chưa được triển khai thường xuyên và toàn diện.
Theo chia sẻ của một cán bộ Ban Chỉ đạo kiểm tra, giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm của phường Điện Biên Phủ, khối lượng công việc lớn trong khi lực lượng mỏng khiến việc kiểm tra chủ yếu tập trung vào các đợt cao điểm, dịp lễ, Tết hoặc Tháng hành động Vì an toàn thực phẩm. Ngoài thời gian đó, chỉ có thể kiểm tra đột xuất khi nhận được phản ánh từ người dân hoặc phát hiện vi phạm rõ ràng. Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ thay đổi địa điểm, bán hàng rong nên rất khó theo dõi, xử lý triệt để...
Trên thực tế, việc sử dụng thức ăn bán sẵn đã trở thành thói quen của nhiều người dân. Cùng với sự xuất hiện dày đặc của các quán ăn, thực phẩm chế biến sẵn tại chợ và quán bình dân dọc các tuyến đường nội thị, những quầy hàng di động bán bánh mì, gà quay, thịt quay, xúc xích… cũng đang nở rộ từng ngày. Song, trước nhiều thông tin từ các phương tiện truyền thông về tình trạng sử dụng chất bảo quản, phụ gia không rõ nguồn gốc trong chế biến thực phẩm, nguy cơ mất vệ sinh ATTP, ngộ độc… ở một số nơi trong cả nước người dân cần nâng cao kiến thức để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Bên cạnh sự vào cuộc kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng, mỗi người nên chủ động lựa chọn địa chỉ mua hàng đảm bảo; hạn chế sử dụng thức ăn đường phố, vỉa hè, đặc biệt là tránh ăn uống tại những nơi mất vệ sinh nhằm phòng ngừa hiệu quả các bệnh truyền nhiễm.