Theo dòng chảy hiện đại cùng sự giao thoa văn hóa các dân tộc, người Thái chủ yếu nói, viết bằng tiếng phổ thông, không gian sử dụng tiếng nói, chữ viết bị thu hẹp, chủ yếu trong phạm vi gia đình, làng bản, người trẻ thường chỉ nói được tiếng mẹ đẻ nhưng không biết đọc, biết viết chữ Thái.
Nhằm gìn giữ văn hóa, tại các làng bản, vùng đồng bào dân tộc Thái đều có các hội, nhóm, câu lạc bộ văn hóa, mặc dù vậy hoạt động truyền dạy, học hỏi văn hóa truyền thống đa phần chỉ dừng lại ở múa, hát, xòe... Để tìm một hạt nhân biết đọc, biết viết chữ dân tộc Thái đã khó, việc truyền dạy còn khó khăn hơn bởi không gian thực hành chữ viết không lớn, số người trẻ quan tâm, muốn học chữ viết không nhiều.
Chị Lò Thị Kim, Chủ tịch Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên chia sẻ: Hội được thành lập cuối 2024 với gần 200 thành viên ở các xã, phường, thôn bản trong tỉnh. Ngay sau khi thành lập, Hội đã tích cực giao lưu, học hỏi, mở nhiều lớp tập huấn, truyền dạy các nét văn hóa truyền thống, như dân ca, dân vũ dân tộc Thái tới các thành viên. Để văn hóa Thái thêm đầy đủ, hấp dẫn, lột tả đúng bản sắc văn hóa truyền thống, trong năm Hội đã tuyên truyền, mở lớp dạy chữ viết dân tộc Thái, bài giảng là các châm ngôn, câu truyện dân gian từ xa xưa được sưu tầm, biên soạn và ghi chép lại. Từ đó học viên biết thêm về phong tục, tập quán tốt đẹp được lưu truyền bằng văn tự của dân tộc.
Để lớp dạy chữ Thái phát huy hiệu quả không chỉ trên lớp mà còn ở tinh thần tự tìm tòi, nghiên cứu của học viên, dự kiến mỗi tháng Hội sẽ tổ chức một lớp, mỗi lớp học từ 7 – 10 ngày giúp hội viên nắm bắt được cách phát âm, đọc hiểu và viết được cơ bản chữ Thái.
Việc truyền dạy chữ viết dân tộc Thái thường diễn ra vào buổi tối, khi việc nhà đã xong, các học viên cùng tụ họp, thảo luận, chia sẻ kiến thức đã ôn tập trước khi vào lớp. Hiện tại lớp học chữ viết dân tộc Thái quy tụ 21 học viên, với nhiều độ tuổi khác nhau từ hơn 20 đến gần 70 tuổi. Mọi học viên đều đam mê, mong muốn biết đọc, biết viết chữ truyền thống của dân tộc Mình.
Bà Lường Thị Bang (68 tuổi), xã Thanh Nưa, học viên lớp dạy chữ Thái chia sẻ: Trước đây tôi chỉ biết nói mà không biết đọc, biết viết chữ Thái. Khi biết có lớp dạy chữ truyền thống tôi đăng ký tham gia học để có thể hiểu hơn, biết hơn về văn hóa của dân tộc mình; học xong cũng có thể truyền dạy, hướng dẫn cho con cháu. Sau khi tham gia lớp học, giờ tôi có thể đọc, viết và hiểu các chữ cái, cách ghép nối những từ cơ bản.
Ngoài những học viên lớn tuổi tâm huyết lưu giữ văn hóa truyền thống, lớp dạy chữ viết dân tộc Thái được khá nhiều thanh, thiếu niên hưởng ứng tham gia. Em Lành Thị Linh Hương, một trong những học viên trẻ tuổi Hội VHDT Thái chia sẻ: Từ bé em đã tiếp xúc với các nét văn hóa truyền thống, đặc biệt là các làn điệu dân ca, dân vũ. Đôi khi bạn bè hỏi câu hát, câu nói nào đó của dân tộc Thái có ý nghĩa gì, viết như thế nào thì em hoàn toàn không biết. Chính vì vậy khi biết có lớp dạy chữ em rất hào hứng tham gia. Tại lớp, ngoài nhận được mặt chữ, học viết, phát âm còn có thể trao đổi, tìm hiểu, biết thêm về các nét văn hóa cổ của dân tộc Thái từ giáo viên và các học viên tham gia tại lớp.
Có thể nói một trong những yếu tố chính, góp phần làm nên bản sắc văn hóa đặc trưng của mỗi dân tộc là tiếng nói và chữ viết. Việc truyền dạy chữ viết dân tộc Thái không chỉ đơn thuần là học viết, học nói còn góp phần bảo tồn, phát huy kho tàng văn hóa truyền thống tốt đẹp dân tộc Thái trong nhịp sống hiện đại.