Nà Bủng là xã vùng cao biên giới, cư dân chủ yếu là dân tộc Mông. Với phụ nữ đồng bào Mông, dệt, thêu thổ cẩm là văn hóa truyền thống gắn liền với đời sống sinh hoạt hàng ngày, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Hòa cùng nhịp sống hiện đại, nghề dệt, thêu truyền thống dần có sự đổi thay. Trước đây, người Mông tự trồng lanh, dệt vải. Ngày nay bà con chủ yếu sử dụng vải dệt sẵn, sau đó may, thêu hoa văn thành trang phục của mình. Việc thêu, may trang phục diễn ra nhỏ lẻ do nhu cầu mua bán, trao đổi không cao, phụ nữ dân tộc Mông chủ yếu làm vào thời gian rảnh phục vụ nhu cầu gia đình.
Với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn liền với phát triển kinh tế hộ gia đình, nghề truyền thống dân tộc Mông có điều kiện phục hồi, phát triển. Minh chứng cho sự phục hồi này là việc ra đời mô hình thêu chân váy, áo trang phục dân tộc Mông bản Púng Pá Kha. Mô hình được thành lập năm 2018, gồm 40 thành viên với mục tiêu tạo ra các sản phẩm mang đậm bản sắc văn hóa, đồng thời tạo việc làm, tăng thu nhập trong thời gian nông nhàn của người dân.
Chị Mùa Thị Mỷ, Chủ nhiệm mô hình thêu chân váy, áo trang phục dân tộc Mông bản Púng Pá Kha cho biết: Năm 2022, được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, nghề thêu chân váy, áo trang phục dân tộc Mông bản Púng Pá Kha được công nhận là nghề truyền thống, được hỗ trợ 6 máy may phân theo từng nhóm. Việc này tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, xây dựng thương hiệu, tìm kiếm đầu ra tiêu thụ sản phẩm thủ công dân tộc Mông.
Thông thường, vải lanh được nhập từ Hà Giang, Yên Bái. Các thành viên nhận vải, thực hiện các công đoạn khác nhau: Nhuộm chàm, vẽ sáp ong, thêu, may hoa văn, họa tiết truyền thống, làm thành phẩm váy, áo… Sau khi hoàn thiện, sản phẩm được thu gom, xuất bán cho thương lái ngoài tỉnh và các nước như Thái Lan, Trung Quốc. Sản phẩm chủ yếu là vải họa tiết, chân váy, với mức giá dao động từ 900.000 – 1.500.000 đồng/sản phẩm. Trung bình 2 tháng mô hình sẽ hoàn thiện, đóng đơn, gửi cho thương lái, thu về hơn 400 triệu đồng (chưa trừ chi phí). Qua đó, giúp chị em tham gia mô hình có nguồn thu, cải thiện đời sống và thu nhập cho các thành viên.
Chị Giàng Thị Chu, thành viên mô hình thêu chân váy, áo trang phục dân tộc Mông chia sẻ: Tôi rất vui vì sản phẩm thủ công mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc Mông được thương lái ưa chuộng và thu mua ổn định. Thời gian rảnh, tôi thường nhận vải để làm, kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống gia đình. Đối với thêu họa tiết khoảng 2 tuần sẽ xong một cuộn dài 8m, công được nhận 250.000/cuộn, đối với váy áo có sẵn vải, một ngày may được khoảng 5 chiếc, công 100.000 đồng/sản phẩm, trung bình mỗi tháng thu nhập hơn 3 triệu đồng. Những năm trước kinh tế chủ yếu dựa vào trồng trọt, chăn nuôi nên vẫn là hộ nghèo. Từ khi tham gia mô hình, nhờ công việc phù hợp, có thể làm trong thời gian rảnh, đem về nguồn thu đều đặn hàng tháng nên gia đình thoát nghèo năm 2023.
Ông Nguyễn Văn Tiếp, Chủ tịch UBND xã Nà Bủng cho biết: Việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa, đặc biệt nghề truyền thống đồng bào dân tộc luôn được cấp ủy, chính quyền quan tâm. Sau sáp nhập, ổn định chính quyền hai cấp, thời gian tới địa phương sẽ đẩy mạnh công tác truyền thông, xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch như: Xây dựng chợ phiên Ham Xoong, bảo tồn, phục dựng các lễ hội truyền thống, đẩy mạnh hoạt động du lịch, khám phá trên đỉnh Ngải Thầu dịp Tết Nguyên đán… Qua đó, tạo môi trường thuận lợi quảng bá, tiêu thụ sản phẩm thủ công của đồng bào các dân tộc trên địa bàn.
Có thể thấy việc phát triển nghề thủ công truyền thống góp phần bảo lưu, gìn giữ và lan tỏa những nét văn hóa đẹp, độc đáo của người bản địa. Tin rằng với định hướng, sự đồng hành, chung tay của chính quyền địa phương và người dân, lấy văn hóa làm động lực phát triển kinh tế - xã hội, nghề truyền thống đồng bào dân tộc Mông sẽ ngày một phát triển, là điểm tựa để người dân vươn lên phát triển kinh tế.