Bài 2: Dang dở giấc mơ đổi đời
ĐBP - Hòa vào làn sóng rời quê hương tìm kiếm cơ hội việc làm, không ít thanh niên ở Điện Biên vì nhẹ dạ, cả tin đã rơi vào “cạm bẫy” của các đối tượng lừa đảo. Vượt biên, mang theo giấc mơ đổi đời, nhưng họ không thể ngờ đó lại là “cánh cửa” dẫn tới địa ngục...
Ám ảnh địa ngục trần gian
Chiều muộn một ngày mưa rả rích, Lò Văn Hoàng (SN 1999) ngồi thẫn thờ trước hiên nhà sàn nằm giữa bản Bó (xã Chiềng Sinh). Đôi mắt như vô định, Hoàng trầm tư và mang dáng vẻ của một người từng trải, khác xa so với lứa tuổi. Mỗi lần nhắc đến con trai, ông Lò Văn Chỉnh - bố Hoàng không khỏi day dứt. Ông bảo “Từ ngày nó từ Campuchia trở về là cứ như thế đấy. Không dám đi xa, đêm ngủ vẫn giật mình, lo sợ. Nhìn thấy ai lạ cũng sợ bị bắt đi”.
Theo lời ông Chỉnh kể, thì khoảng tháng 3/2024, Hoàng nghe theo dụ dỗ của một người quen biết ở bản Phang, đi làm thuê bên kia biên giới. Họ đưa ra nhiều hứa hẹn, rằng công việc nhẹ nhàng, lại không cần bằng cấp, chỉ cần biết dùng máy tính, lương gần 20 triệu đồng mỗi tháng. Với sự hiểu biết và kỹ năng về xã hội có phần hạn chế của một chàng thanh niên chưa từng bước qua “ngọn núi của bản”, nên Hoàng dễ dàng “sập bẫy”.
Em và 2 người bạn khác cùng xã bị dẫn sang bên kia biên giới, rồi đưa thẳng vào một “công ty” trong đặc khu ở Campuchia. Tháng đầu tiên, Hoàng gửi về cho gia đình 10 triệu đồng, 2 tháng sau mất liên lạc. Rồi, liên tiếp sau đó là những cuộc gọi cầu cứu dồn dập của em về gia đình, giọng đầy khẩn cấp: “Bố mẹ bán hết thóc đi cũng được, chứ con sắp chết rồi, không có gì ăn...”.
Sau vài phút trò chuyện, tạo sự thân thiện, Hoàng bắt đầu mở lòng chia sẻ. Em kể lại: “Sang bên đó, chúng em bị nhốt trong một tòa nhà 12 tầng, có bảo vệ nghiêm ngặt, không được ra ngoài, quản lý là người Trung Quốc. Mỗi tầng chia thành các phòng khác nhau, mỗi phòng khoảng hơn chục người được bố trí đầy đủ máy tính. Công việc chính là lập các tài khoản mạng xã hội giả, kết bạn, trò chuyện và lừa tiền. Tháng đầu còn nhẹ nhàng, từ tháng thứ 2 bắt đầu bọn chúng áp khoán, khi không mang về đủ “sản phẩm” (tức số tiền lừa được) thì lập tức bị đánh đập, chích điện, cắt khẩu phần ăn”.
Vì day dứt khi phải lừa gạt chính đồng bào mình, nên Hoàng liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ. Ngày nào em cũng bị đánh, cuộc sống không khác gì địa ngục nên nhiều lần tìm cách chạy trốn nhưng chưa có cơ hội. Có lần, em tận mắt chứng kiến 1 người bạn trốn không thành, bị bắt lại và bị đánh chết, nên ám ảnh mãi. Cơ hội đến với Hoàng khi bị “công ty” đầu tiên sa thải, đối tượng người Trung Quốc đưa em sang “công ty” khác nên em tranh thủ sơ hở để trốn thoát.
“Sau đó em mất gần 6 tháng lang thang, trốn chui trốn lủi trong đặc khu, đi xin ăn từng bữa, bạ đâu ngủ đấy. Lúc ấy chỉ thèm bữa cơm mẹ nấu và giấc ngủ yên trong ngôi nhà mình. Em quyết tâm phải trở về bằng được, rồi đi bộ ròng rã gần 1 tháng men theo đường mòn biên giới. Cho đến khi gặp được cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Mường Nhà, em biết mình đã sống!”, Hoàng trải lòng.
Những cuộc trở về không mong muốn
Bước qua được “địa ngục trần gian” để trở về nhà như Hoàng được xem là may mắn. Bởi trên thực tế, thời gian qua không ít thanh niên ở khắp các địa phương trong tỉnh vượt biên với giấc mơ tìm kiếm “việc nhẹ lương cao” như Hoàng đã không có cơ hội trở về, hoặc có những cuộc trở về mà không ai mong muốn.
Cho đến giờ, bà Lò Thị C., xã Pú Nhung vẫn chưa thể nguôi ngoai nỗi đau mất con. Bà là mẹ đơn thân, Lò Thị X. (SN 2002) - con gái bà cũng 1 mình nuôi cậu con trai 6 tuổi. Tưởng rằng 3 người cứ thế nương tựa vào nhau mà sống. Bỗng một ngày tháng 10/2024, X. nghe theo lời người quen dụ dỗ, sang Campuchia làm việc, với giấc mơ có thể kiếm đủ tiền lo được cho mẹ và con trai cuộc sống đàng hoàng hơn.
Thế nhưng, sau lần duy nhất nhận được 4 triệu đồng X. gửi về, bà C. đã không còn liên lạc được với con. Nửa năm sau, bà nhận tin báo X. đã chết, cùng với yêu cầu về khoản tiền gần 200 triệu đồng để “chuộc” thi thể con. Không thể để con nằm lại nơi đất khách quê người, bà C. chạy vạy khắp nơi, cậy nhờ tình thương từ cộng đồng, nhà hảo tâm để lo cho con trở về. “Nó đi vì thương con, mong đổi đời, ai ngờ đổi bằng mạng sống. Biết trước thế này, tôi giữ nó ở nhà bằng được”, bà C. nấc nghẹn.
Còn em Lò Văn T., phường Mường Thanh (thuộc địa bàn xã Thanh Xương cũ) cho đến giờ vẫn nằm lại bên kia biên giới, vì gia đình không thể lo đủ tiền. Bố mất sớm, mẹ đi bước nữa, T. sống cùng ông bà từ nhỏ. Vì muốn kiếm tiền lo cho ông bà già yếu, ngày 26/3/2025, T. theo bạn sang Campuchia làm thuê rồi bặt vô âm tín.
Đến ngày 23/5, gia đình bất ngờ nhận tin dữ. Số tiền 170 triệu đồng để đưa T về không phải lớn với nhiều người, song lại vượt quá khả năng của ông bà em. Gia đình đành bất lực để T. nằm lại nơi xứ người. Nỗi đau vẫn mỗi ngày ám ảnh người thân, bởi không thể “đoàn tụ” với T., dẫu chỉ là tro cốt!
Trên thực tế, thời gian qua các lực lượng chức năng của tỉnh liên tiếp bóc gỡ, ngăn chặn hàng loạt vụ việc liên quan đến hoạt động lừa người sang Campuchia làm việc. Nạn nhân phần lớn là thanh niên dân tộc thiểu số, học vấn thấp, thiếu việc làm ổn định. Hầu hết các trường hợp đi đều tự phát, không khai báo, không hồ sơ, nên chính quyền địa phương không nắm được. Chỉ đến khi có thông báo từ cơ quan chức năng, hoặc khi gia đình cầu cứu, cơ quan chức năng mới biết và phối hợp xử lý. Khoảng trống ấy khiến công tác ngăn chặn từ gốc vấn đề là hết sức khó khăn.
Đơn cử gần đây nhất, ngày 4/7, Đồn Biên phòng Mường Nhà đã kịp thời ngăn chặn, giải cứu hai cô gái trẻ khỏi tay nhóm buôn người đang tìm cách đưa sang Trung Quốc. Hai nạn nhân kể rằng, chỉ vì một lời mời chào “công việc lương 9 triệu/tháng” trên tiktok, họ đã suýt rơi vào cảnh mất tích, bị bán sang xứ người. Thế nhưng, trên hành trình rời quê tìm việc, không phải ai cũng may mắn như thế!
Bài 3: Loay hoay “bài toán” việc làm