Nhằm thu hẹp khoảng cách về điều kiện học tập giữa vùng biên giới và khu vực trung tâm, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đầu tư xây dựng trường nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới đất liền trong cả nước. Trường liên cấp Tiểu học và THCS xã Si Pa Phìn (tỉnh Điện Biên) là công trình khởi công đầu tiên trong cả nước, mở đầu cho chuỗi dự án trường học quy mô lớn tại vùng biên giới đất liền. Sau đó, trên địa bàn tỉnh, 3 trường liên cấp tại các xã: Núa Ngam, Nà Bủng và Sam Mứn được khởi công vào ngày 2/11. Đến ngày 9/11, tỉnh Điện Biên đồng loạt khởi công thêm 6 trường liên cấp Tiểu học và THCS tại các xã biên giới. Đây là bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển giáo dục vùng khó khăn, tạo cơ hội học tập tốt hơn cho học sinh dân tộc thiểu số vùng biên giới.
Cùng với các xã biên giới đã khởi công, hiện nay, các địa phương còn lại tích cực lựa chọn mặt bằng, lên phương án sẵn sàng xây dựng trường liên cấp Tiểu học và THCS trên địa bàn. Việc chuẩn bị đầu tư thi công trường liên cấp Tiểu học và THCS tại xã Mường Nhé nhận được sự quan tâm đặc biệt của chính quyền địa phương và người dân. Trong đó, bài toán về quỹ đất và phương án lựa chọn học sinh được cấp ủy, chính quyền xã cân nhắc kỹ lưỡng.
Ông Nguyễn Văn Úy, Chủ tịch UBND xã Mường Nhé cho biết: Xã đang nghiên cứu hai phương án về mặt bằng để trình cơ quan chuyên môn xem xét. Phương án thứ nhất là sử dụng quỹ đất dự phòng của huyện cũ, nằm phía sau khu vực Trường PTDTNT THPT Mường Nhé, gần vị trí sân vận động cũ và khu đất gần Hạt Kiểm lâm Mường Nhé. Khu vực này có diện tích khoảng 3,8ha, tuy chưa đủ diện tích song chúng tôi dự kiến mở rộng thêm, kết hợp sử dụng chung sân vận động, đồng thời thiết kế 2 cổng riêng biệt một cho khu nội trú và một cho khu trường học. Phương án thứ hai là chuyển sang khu đất quy hoạch bên kia suối, tuy nhiên, vị trí này gặp trở ngại do chưa có cầu bắc qua. Vì vậy, xã đang thiên về phương án thứ nhất vì dễ triển khai hơn.
Bên cạnh việc lựa chọn mặt bằng, một trong những vấn đề quan trọng đặt ra là việc lựa chọn tuyển sinh vào trường liên cấp. Theo dự kiến, trường liên cấp sẽ có khoảng 1.000 học sinh vào học. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quy mô học sinh tại xã Mường Nhé rất lớn (khoảng gần 6.000 em), trong đó khoảng 4.000 em thuộc diện bán trú, còn lại hơn 2.000 em là học sinh không có chế độ bán trú.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Úy khẳng định quan điểm của chính quyền địa phương: “Trường liên cấp được xây dựng không phải để gom hết học sinh về một chỗ, mà nhằm tạo điều kiện cho các em ở vùng xa, vùng khó khăn được học tập trong môi trường tốt hơn. Xã sẽ đề xuất lựa chọn những điểm trường hiện nay cơ sở vật chất xuống cấp, giao thông khó khăn để đưa học sinh về trường liên cấp. Như vậy vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa đảm bảo tính công bằng cho vùng khó khăn”.
Tương tự như xã Mường Nhé, do mặt bằng hạn chế nên chính quyền xã Mường Pồn đang nghiên cứu phương án lựa chọn vị trí xây trường liên cấp. Ông Nguyễn Văn Lương, Chủ tịch UBND xã Mường Pồn cho biết: Chúng tôi đang nghiên cứu lựa chọn khu vực đồi cao su cạnh Đồn Biên phòng Mường Mươn làm địa điểm xây dựng trường liên cấp. Khu đất này có địa hình bằng phẳng, thuận lợi cho xây dựng, lại gần trung tâm hành chính và khu dân cư, rất tiện cho việc đi lại. Tuy nhiên, khu vực này có liên quan đến diện tích trồng cao su, vì vậy địa phương sẽ phối hợp với cơ quan chức năng tiến hành đền bù cây cao su theo giá quy định của tỉnh, đảm bảo đúng quy trình, không ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.
Theo thống kê, toàn xã Mường Pồn hiện có khoảng 2.300 học sinh bậc Tiểu học và THCS, phân bố tại các điểm trường trung tâm. Về phương án đưa học sinh về trường liên cấp, trước mắt, chính quyền xã dự kiến gộp 3 trường Tiểu học và Trường THCS địa bàn xã Mường Mươn cũ vào khu trường liên cấp mới.
“Đó là bước sắp xếp ban đầu mang tính cơ học để giảm bớt đầu mối quản lý, đảm bảo quy mô hoạt động hợp lý. Ngoài ra, xã dự kiến mở rộng tuyển sinh đối với học sinh tại khu vực Mường Pồn cũ, nhất là các điểm trường điều kiện cơ sở vật chất hạn chế về học tại trường liên cấp để các em được hưởng điều kiện học tập và sinh hoạt tốt hơn. Tuy nhiên, chúng tôi xác định vẫn phải duy trì một số trường hiện có để phục vụ học sinh không thuộc diện bán trú, tránh tình trạng quá tải hoặc gây xáo trộn cho các gia đình” - ông Lương cho biết thêm.
Việc lựa chọn mặt bằng mới để xây trường liên cấp đặt ra bài toán về sử dụng trụ sở các trường học cũ để tránh lãng phí cho xã Mường Pồn. Trao đổi về nội dung này, Chủ tịch UBND xã Mường Pồn chia sẻ: Sau khi trường liên cấp hoàn thành, học sinh về trường mới học tập, chúng tôi có phương án chuyển đổi trụ sở trường cũ thành nhà công vụ cho giáo viên và cán bộ xã, hoặc làm khu thể thao, sinh hoạt cộng đồng. Như vậy, vừa tránh lãng phí tài sản công, vừa phục vụ nhu cầu thực tế của địa phương. Ngoài ra, xã Mường Pồn đang xem xét việc bố trí lại các điểm trường mầm non, do các điểm trường nhỏ, cơ sở vật chất xuống cấp. Như vậy sẽ thuận tiện cho công tác quản lý, đảm bảo an toàn cho trẻ và tiết kiệm chi phí đầu tư mới.
“Quan điểm của xã là không để lãng phí cơ sở vật chất cũ, đồng thời bảo đảm quá trình xây dựng và sáp nhập diễn ra minh bạch, đúng quy định.
Các địa phương trong tỉnh đang chủ động, quyết liệt triển khai các phương án xây dựng trường liên cấp Tiểu học và THCS theo đúng tinh thần “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian”, đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả đầu tư của công trình. Với định hướng rõ ràng và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, các dự án trường liên cấp được kỳ vọng sẽ hoàn thành vào tháng 8/2026, kịp phục vụ năm học 2026 - 2027. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thu hẹp khoảng cách vùng miền, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, củng cố thế trận lòng dân nơi biên giới.