Theo Quyết định 433/QĐ-UBDT của Ủy ban Dân tộc phê duyệt danh sách thôn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Điện Biên có 57 thôn, bản đặc biệt khó khăn. Đây là những địa bàn có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, hạ tầng thiếu đồng bộ, sản xuất phụ thuộc nhiều vào thời tiết, tỷ lệ hộ nghèo cao... Phần lớn các thôn, bản tập trung tại các địa bàn vùng cao như Tủa Chùa, Nậm Pồ, Điện Biên (cũ)... Việc xác định rõ các thôn, bản đặc biệt khó khăn là cơ sở quan trọng để tỉnh triển khai các chính sách hỗ trợ phù hợp, từ đầu tư hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề đến nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giáo dục…

Bản Huổi Min, phường Mường Lay là một trong những bản đặc biệt khó khăn của tỉnh. Trước đây, hạ tầng thiếu đồng bộ, sinh kế bấp bênh khiến cuộc sống của bà con suốt nhiều năm qua gần như không có chuyển biến. Tuy nhiên, nhờ sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước  Huổi Min đã dần thay đổi diện mạo. Bản được đầu tư đường giao thông; người dân được hỗ trợ đất sản xuất, kỹ thuật, giống cây trồng, vật nuôi, từng bước nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo bền vững.

Hiện toàn bản có 21 hộ nhưng chỉ còn 8 hộ nghèo, cận nghèo. Theo ông Nguyễn Đạt Long, Chủ tịch UBND phường Mường Lay, sự đổi thay của Huổi Min cho thấy hiệu quả của các chương trình giảm nghèo khi được triển khai đúng hướng và phù hợp với nhu cầu người dân. Phường đã hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, mở lớp tập huấn kỹ thuật và đầu tư hạ tầng thiết yếu như đường nội bản, nước sinh hoạt, điện... để tạo điều kiện phát triển kinh tế, phấn đấu đưa Huổi Min trở thành bản phát triển ổn định, không còn hộ nghèo và thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn.

Cũng nằm trong danh sách thôn, bản đặc biệt khó khăn, những năm trước thôn Kể Cải, xã Tủa Chùa gần như “đóng băng” trong phát triển khi hạ tầng thiếu đồng bộ, đường vào bản nhỏ hẹp, mùa mưa thường xuyên sạt lở, việc đi lại, giao thương của người dân gặp rất nhiều trở ngại. Sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào tự cung tự cấp nên đời sống bà con luôn ở mức thấp. Nhiều hộ phải đi làm ăn xa theo mùa, tỷ lệ hộ nghèo nhiều năm liền luôn ở mức rất cao.

Thụ hưởng các chương trình đầu tư của Nhà nước, diện mạo Kể Cải từng bước đổi thay. Đường nội bản được bê tông hóa, hệ thống mương thủy lợi được sửa chữa, công trình sinh hoạt cộng đồng được xây dựng mới, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất và sinh hoạt. Cùng với đó, bà con được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, nhiều hộ mạnh dạn chuyển đổi sang chăn nuôi gia súc theo hướng bán chăn thả, trồng cây giá trị kinh tế cao, bước đầu cho thu nhập ổn định hơn.

Đặc biệt, phát huy lợi thế tự nhiên, xã Tủa Chùa đã đầu tư phát triển du lịch cộng đồng, điểm săn mây, ngắm hoàng hôn thôn Kể Cải. Theo ông Phạm Quốc Đạt, Chủ tịch UBND xã Tủa Chùa, để phát huy tiềm năng sẵn có, từ cuối năm 2022, xã đã đầu tư xây dựng khu vực săn mây, ngắm hoàng hôn quy mô hơn 4ha gồm các hạng mục: Sàn cột cờ, nhà chòi, xích đu, cối xay gió... và một số công trình phụ trợ phục vụ nhu cầu tham quan, vui chơi, giải trí của du khách. Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và nỗ lực vươn lên của người dân, đời sống ở Kể Cải đang dần khởi sắc, tỉ lệ hộ nghèo giảm qua từng năm.

Tỉnh xác định tập trung nguồn lực đầu tư cho các thôn, bản đặc biệt khó khăn. Đây được xem là giải pháp then chốt để rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng, nâng cao đời sống người dân và tạo chuyển biến bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều chính sách hỗ trợ trực tiếp đến người dân đã được triển khai rộng khắp. Toàn tỉnh đã hỗ trợ làm nhà ở cho 2.158 hộ khó khăn, giúp các gia đình có nơi ở an toàn, ổn định để yên tâm phát triển sản xuất. Cùng với đó, hơn 200 mô hình, dự án hỗ trợ sản xuất và giảm nghèo bền vững được triển khai; nhiều mô hình bước đầu mang lại thu nhập ổn định, tạo sinh kế lâu dài cho bà con.

Việc tiếp cận chính sách vay vốn ưu đãi cũng được mở rộng. Từ năm 2021 đến nay, hơn 395.000 lượt hộ dân được vay vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh, cải thiện đời sống. Nhờ đó, nhiều hộ đã vượt qua ngưỡng nghèo và hơn 23.000 lao động có việc làm mới. Song song với phát triển sinh kế, tỉnh chú trọng bảo đảm các chính sách an sinh xã hội. Có 3.946 học sinh phổ thông dân tộc nội trú và gần 28.000 lượt học sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo được hưởng đầy đủ chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, tạo điều kiện để các em đến trường đầy đủ, không ai bị bỏ lại phía sau.

Đáng ghi nhận là hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội ở thôn, bản đặc biệt khó khăn được đầu tư mạnh mẽ với 1.129 công trình đã hoàn thành, gồm đường giao thông, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt, điện lưới... tạo nền tảng để nâng cao chất lượng cuộc sống. Bên cạnh phát triển kinh tế và hạ tầng, tỉnh còn chú trọng gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc. Nhiều di sản văn hóa truyền thống được bảo tồn như Lễ nhảy lửa của dân tộc Dao (ngành Dao đỏ), Lễ cầu mưa của dân tộc Khơ Mú, Lễ cúng lá lúa của dân tộc Kháng... góp phần giữ gìn giá trị văn hóa và tạo sức hút cho phát triển du lịch cộng đồng.

Điện Biên phấn đấu đến năm 2030 cơ bản không còn thôn, bản đặc biệt khó khăn. Hiện tỉnh rà soát lại các thôn bản theo Nghị định 272/2025/NĐ-CP của Chính phủ về phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2030 (dự kiến có 905 thôn, bản đặc biệt khó khăn). Trên cơ sở đó, ưu tiên đầu tư cho các thôn, bản đặc biệt khó khăn theo hướng không chỉ là hỗ trợ trước mắt mà là chiến lược dài hạn. Khi hạ tầng được cải thiện, sinh kế được mở rộng và người dân có cơ hội vươn lên, các thôn, bản nghèo sẽ từng bước thoát khỏi khó khăn, trở thành động lực quan trọng trong hành trình phát triển chung của Điện Biên.