ĐBP - Những năm gần đây, công tác PCTHCTL của Việt Nam đạt nhiều kết quả tích cực nhờ hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện. Luật PCTHCTL cùng các nghị định, thông tư và chương trình truyền thông đã góp phần giảm đáng kể tỷ lệ hút thuốc trong cộng đồng. Tuy vậy, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng lại nổi lên như một thách thức mới, nguy hiểm và khó lường hơn.
Điểm đáng lo ngại không bởi công nghệ hay hình thức sản phẩm mà ở chính “sự hấp dẫn giả tạo” mà các nhà sản xuất cố tình tạo dựng: Thiết kế nhỏ gọn, màu sắc bắt mắt, hương vị đa dạng và những lời quảng cáo “ít độc hại”, “giúp cai thuốc” đã đánh lừa không ít thanh thiếu niên. Sự đánh tráo khái niệm này khiến nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử vô hại, trong khi WHO khẳng định “Không có sản phẩm thuốc lá nào an toàn”.
Bên trong lớp vỏ sành điệu, thuốc lá điện tử chứa nicotine gây nghiện mạnh và hàng loạt hợp chất hóa học và hương liệu độc hại ảnh hưởng đến phổi, tim mạch, hệ thần kinh, đặc biệt nguy hiểm với não bộ đang phát triển của giới trẻ. Nguy cơ còn lớn hơn khi tinh dầu thuốc lá điện tử dễ bị pha trộn ma túy hoặc chất hướng thần đe dọa trực tiếp đến sức khỏe.
Nhận diện rõ hiểm họa này, Quốc hội đã có bước đi quyết đoán: Tháng 11/2024 thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, cấm hoàn toàn sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Cùng với đó, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi được thông qua tháng 6/2025 tiếp tục siết chặt quản lý bằng lộ trình tăng thuế thuốc lá đến năm 2031. Các chính sách này cho thấy Việt Nam đang xây dựng một khung pháp lý đồng bộ nhằm giảm nhu cầu sử dụng và hạn chế nguồn cung.
Tại Điện Biên, công tác PCTHCTL đang có chuyển biến rõ rệt. Phát biểu tại Lễ phát động và hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá, ngày 31/5/2025, ông Phạm Giang Nam, Giám đốc Sở Y tế cho biết: Tỷ lệ hút thuốc lá truyền thống đã giảm từ 28,2% năm 2018 xuống 17,7% năm 2022 và có xu hướng giảm nhanh trong những năm gần đây. Các mô hình “cơ quan”, “trường học”, “bệnh viện không khói thuốc” được triển khai hiệu quả. Dù vậy, tỉnh có tỷ lệ người trẻ sử dụng mạng xã hội ngày càng phổ biến, cũng đứng trước nguy cơ thuốc lá điện tử lan rộng nếu không có giải pháp phòng, chống sớm. Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2025 tỉnh tổ chức lễ mít tinh với chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”, khẳng định quyết tâm chống lại sự len lỏi của thuốc lá điện tử và thưốc lá nung nóng trong giới trẻ. Để ngăn chặn, lực lượng chức năng sẽ giám sát chặt chẽ việc thực hiện Luật PCTHCTL; kiểm tra các cơ sở kinh doanh. Đồng thời phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo trong nâng cao nhận thức của học sinh trước các hình thức tiếp thị tinh vi của thuốc lá điện tử...
Trước tốc độ lan rộng của thuốc lá thế hệ mới, yêu cầu đặt ra là phải tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật, quản lý nghiêm môi trường kinh doanh online, xử lý triệt để quảng cáo trá hình, đồng thời tăng cường truyền thông dựa trên chứng cứ khoa học. Gia đình, nhà trường và cộng đồng phải trở thành “hàng rào” bảo vệ trẻ trước sự lừa dối được ngụy trang dưới dạng hương vị lạ và thiết kế sành điệu.
“Sự hấp dẫn giả tạo” của thuốc lá điện tử là mối nguy hiện hữu, tác động trực tiếp đến sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ. Trách nhiệm của Nhà nước, các cơ quan chức năng và toàn xã hội là chung tay bóc trần sự lừa dối đó, xây dựng môi trường sống lành mạnh, không khói thuốc. Nói “không” với thuốc lá điện tử chính là nói “có” với sức khỏe cộng đồng.