Đó là thông tin được đưa ra tại Hội thảo khoa học chuyên đề “Chăm sóc mắt trẻ em từ lý thuyết đến thực hành” do Bệnh viện Đông Đô phối hợp với Bộ môn Mắt - Khúc xạ nhãn khoa Đại học Y Hà Nội tổ chức chiều 26-8 tại Hà Nội.

Thực tế hiện nay cho thấy, trẻ em Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về thị giác, từ những rối loạn phổ biến như tật khúc xạ đến các bệnh lý nghiêm trọng như nhược thị, lác mắt, tăng nhãn áp bẩm sinh hay rung giật nhãn cầu.

Theo thống kê mới nhất của Hội đồng Nhãn khoa Việt Nam năm 2024, có khoảng 5 triệu trẻ em trong độ tuổi đến trường, tương đương 30-40% số trẻ, mắc các dạng tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị; trong đó cận thị chiếm đa số.

Đáng chú ý, tỷ lệ này cao hơn rõ rệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh - nơi hơn 50% trẻ được ghi nhận có vấn đề thị giác, chủ yếu do thói quen học tập thiếu khoa học và việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức trong thời gian dài. Nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, các tật khúc xạ này có thể dẫn đến nhược thị hay còn gọi là “mắt lười” - một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực lâu dài ở trẻ nhỏ.

Cụ thể, nhược thị hiện đang ảnh hưởng tới khoảng 1-5% trẻ dưới 6 tuổi tại Việt Nam, tương đương 100.000 đến 500.000 trẻ. Đây là giai đoạn vàng trong quá trình phát triển thị lực, nếu việc điều trị không được tiến hành đúng thời điểm, khả năng hồi phục sẽ rất thấp.

Bên cạnh đó, khoảng 2-4% trẻ em (tương đương 200.000 đến 400.000 trẻ) có biểu hiện lác mắt - một rối loạn phối hợp giữa hai mắt, nếu không được can thiệp kịp thời cũng có thể gây ra nhược thị hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn lập thể.

Một bệnh lý hiếm gặp nhưng nguy hiểm khác là rung giật nhãn cầu - tình trạng mắt di chuyển không kiểm soát, thường liên quan đến các rối loạn thần kinh hoặc tổn thương thị giác bẩm sinh cũng đang là mối quan tâm lớn của các chuyên gia. Tuy không phổ biến như các bệnh lý khác, song nếu không được điều trị bài bản, rung giật nhãn cầu có thể gây tổn thương thị lực không thể phục hồi.

Phát biểu tại hội thảo, bà Đinh Thị Phương Thủy, Giám đốc Bệnh viện Đông Đô chia sẻ: “Trong hành trình công tác, chúng tôi từng chứng kiến nhiều hoàn cảnh đặc biệt: bé Đỗ Minh Quân mới 2 tháng tuổi đã bị đục thủy tinh thể bẩm sinh, trong khi cả cha mẹ đều khiếm thị; hay bé Vũ Hà Quang, 8 tuổi bị bại não và mất ánh sáng sau một trận ốm nặng… Những câu chuyện đó nhắc nhở rằng, mỗi bệnh án không chỉ là dữ liệu y học, mà là hành trình nhân văn chứa đựng biết bao khát vọng sống".

Từ thực tế ấy, Bệnh viện Đông Đô đặt mục tiêu xây dựng hệ sinh thái nhãn khoa toàn diện, bao gồm: tầm soát cộng đồng, chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và theo dõi dài hạn. Đồng thời, bệnh viện đang tăng cường ứng dụng công nghệ, mở rộng mạng lưới tư vấn từ xa và kêu gọi sự chung tay của xã hội để không trẻ em nào bị bỏ lại phía sau chỉ vì lý do thị lực.

Hội thảo lần này không chỉ là nơi chia sẻ kiến thức mà còn là hoạt động đào tạo liên tục, góp phần chuẩn hóa kỹ thuật chuyên ngành, nâng cao năng lực thực hành cho đội ngũ y tế tại Hà Nội và các tỉnh, thành lân cận. Đặc biệt, chương trình có sự tham gia của hơn 200 chuyên gia nhãn khoa trong và ngoài nước, cùng với hai báo cáo chuyên sâu đến từ các chuyên gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực nhãn khoa nhi.

Theo các chuyên gia, giải pháp bền vững để giảm tỷ lệ tật khúc xạ và các bệnh lý mắt ở trẻ không chỉ nằm ở y tế chuyên sâu mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình – nhà trường – ngành y tế – xã hội. Trong đó, giáo dục thị giác học đường, khuyến khích trẻ tăng cường vận động ngoài trời, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và kiểm tra mắt định kỳ là những yếu tố then chốt.