Kỳ 2: Ghi đậm dấu ấn khi tinh gọn bộ máy

Kỳ 1: Cuộc “cách mạng” tinh gọn bộ máy

Việc sắp xếp lại giang sơn, tinh gọn bộ máy không chỉ tạo được sự đồng thuận cao trong các tổ chức Đảng, chính quyền, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội mà cả người dân cũng rất đồng tình, ủng hộ, thường xuyên quan tâm theo dõi. Từ Trung ương đến địa phương đã vào cuộc tích cực, quyết liệt, đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, trước hết, với tinh thần “Trung ương không chờ địa phương, tỉnh không chờ huyện, huyện không chờ cơ sở”.

Để việc tinh gọn bộ máy diễn ra theo đúng tinh thần lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Bộ Nội vụ đã xây dựng, trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều văn bản quy phạm pháp luật cần thiết để bảo đảm tiến độ cải cách bộ máy. Đồng thời để vận hành bộ máy mới hiệu quả, đúng Hiến pháp và pháp luật, các cơ quan liên quan đã xây dựng, ban hành, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và nhiều bộ luật, nghị định, thông tư, đảm bảo đồng bộ, thông suốt không gián đoạn, không làm ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của người dân và doanh nghiệp.

Theo tổng hợp hồ sơ từ các địa phương và Đề án của Bộ Nội vụ đợt sắp xếp và tinh gọn bộ máy, đối với Ban đảng, đơn vị sự nghiệp của Đảng, cơ quan Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội đã giảm 4 cơ quan Đảng Trung ương; 25 ban cán sự đảng, 16 đảng đoàn ở Trung ương; 5 cơ quan của Quốc hội, 13 đầu mối cấp vụ, đơn vị; 5 bộ, cơ quan ngang bộ; 3 cơ quan thuộc Chính phủ, 13/13 tổng cục và tổ chức tương đương, 519 cục và tổ chức tương đương; 219 vụ và tổ chức tương đương; 3.303 chi cục và tương đương (Chưa tính số liệu Bộ Quốc phòng, Bộ Công an); 203 đơn vị sự nghiệp công lập; 227 đầu mối thuộc tòa án nhân dân các cấp; 108 đầu mối thuộc ngành kiểm sát nhân dân. Địa phương giảm 66 đảng ủy trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy và 264 cơ quan tham mưu, giúp việc của đảng ủy; 63 cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy cấp tỉnh; 644 đảng đoàn, ban cán sự đảng cấp tỉnh; 694 cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy cấp huyện; 340 cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân cấp tỉnh; 1.438 cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân cấp huyện. Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương  từ 63 giảm còn 34 tỉnh, thành phố; giải thể, kết thúc hoạt động của 696 cấp huyện; cả nước từ 10.035 xã sáp nhập còn 3.321 xã (giảm 66,91%).

Theo đó, Bộ Chính trị quyết định kết thúc hoạt động của: Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương; Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương; Ban cán sự đảng Chính phủ; Đảng đoàn Quốc hội; Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Ban Đối ngoại Trung ương, các Đảng đoàn, Ban cán sự đảng ở Trung ương do Ban Bí thư thành lập. Quyết định về việc hợp nhất, đổi tên, thành lập các đảng bộ mới trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương gồm: Quyết định về việc hợp nhất các Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Dân vận Trung ương thành Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Quyết định về việc đổi tên Ban Kinh tế Trung ương thành Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; Quyết định thành lập Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương; Đảng bộ Chính phủ; Đảng bộ Quốc hội; Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương. Tương tự ở cấp tỉnh cũng vậy, các tỉnh ủy, thành ủy đã sắp xếp, cắt giảm theo đúng hướng dẫn, chỉ đạo của Trung ương. Kết thúc hoạt động của cấp huyện, các tỉnh và cấp xã, phường sau sáp nhập bắt đầu đi vào hoạt động từ ngày 1/7/ 2025.

Những điều bất cập, chưa hợp lý về công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, chính quyền đều được sắp xếp lại. Đơn cử như ở Trung ương trước đây có Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, có trách nhiệm quản lý, lãnh đạo các tổ chức đảng và đảng viên gồm các bộ, ngành của Trung ương. Nay sắp xếp lại, các tổ chức Đảng, đảng viên của các bộ, ngành trực thuộc Đảng bộ Chính phủ. Như vậy vừa đồng bộ, thống nhất về công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý tổ chức Đảng và đảng viên, không chồng chéo một bên quản lý về Đảng một bên quản lý về chính quyền như trước. Đối với cấp tỉnh cũng tương tự, được sắp xếp lại bảo đảm sự lãnh đạo trực tiếp, hiệu quả, thống nhất, tập trung, đúng chức năng, nhiệm vụ.

Sau một thời gian sắp xếp, cắt giảm, tổ chức lại các tổ chức bước đầu đã đi vào hoạt động theo mô hình mới cho thấy rõ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Để việc tinh gọn diễn ra hiệu quả Chính phủ đã ban hành Nghị định 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Đảng, Nhà nước và các địa phương cũng đã có những cơ chế, chính sách quan tâm đãi ngộ, tạo điều kiện tốt nhất cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ công tác, nghỉ hưu, nghỉ việc. Nhiều cán bộ, đảng viên, cấp ủy viên, cán bộ chủ trì các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tình nguyện xin nghỉ hưu trước tuổi hoặc thôi giữ chức vụ để thuận lợi cho tổ chức Đảng sắp xếp, bố trí cán bộ. Đây là đợt tinh giản bộ máy trong hệ thống chính trị lớn nhất từ trước đến nay, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình ủng hộ. Bộ máy được tinh gọn, từng bước ổn định, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đem lại lợi ích cho xã hội và nhân dân, người dân sớm được thụ hưởng thành quả từ việc tinh giản bộ máy. Đơn cử như khi tinh gọn bộ máy, bước đầu Bộ Chính trị đã quyết định miễn học phí từ cấp THPT trở xuống bắt đầu từ năm học 2025 – 2026 cho học sinh cả nước.