Bài 2: Kiến trúc xanh thay đổi giáo dục vùng cao

Bài 1: Hành trình tìm lối đi bền vững

ĐBP - Trong bối cảnh huyện Tuần Giáo còn nhiều điểm trường khó khăn, việc Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện hợp tác với Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2 mở ra một hướng đi mới, bền vững và đầy tính nhân văn. Sự kết hợp này không chỉ giúp xóa bỏ những lớp học tạm bợ mà còn tạo nên không gian học tập thân thiện thiên nhiên, gần gũi với cộng đồng.

Cơ duyên từ những trăn trở

Tuần Giáo là một huyện miền núi, địa hình phức tạp, nhiều điểm trường nằm tại các bản vùng sâu, vùng xa, giao thông đi lại khó khăn. Trong khi đó, cơ sở vật chất giáo dục đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Có nơi, học sinh vẫn phải học dưới mái nhà tạm.

Ông Đỗ Văn Sơn, Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tuần Giáo cho biết: “Chúng tôi đã nhiều năm trăn trở với câu hỏi làm sao để cải thiện được điều kiện học tập cho các em nhỏ. Tuy nhiên, với nguồn lực ngân sách hạn hẹp, việc xây dựng trường lớp mới gặp nhiều khó khăn. Đó là lý do ngành giáo dục huyện chủ động tìm kiếm các mô hình xây dựng trường lớp phù hợp; đồng thời kêu gọi các đơn vị, nhà hảo tâm hỗ trợ giáo dục vùng khó như Tuần Giáo”. Sự gặp gỡ với Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2 không phải là sự ngẫu nhiên.

Dưới sự dẫn dắt của kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào, từ lâu, Công ty CP Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2 đã nổi danh với các công trình cộng đồng mang đậm tính bền vững, nhân văn, sử dụng vật liệu địa phương và thiết kế kiến trúc xanh. Tại nhiều địa phương, Công ty đã sử dụng xỉ thải để làm gạch, tận dụng nguồn vật liệu tái chế và giảm thiểu rác thải xây dựng. Các công trình của 1+1>2 luôn chú trọng đến việc tối ưu hóa ánh sáng và thông gió tự nhiên, giúp tiết kiệm năng lượng. Đồng thời tích hợp các giải pháp xanh như trồng cây xanh trên mái, sử dụng hệ thống thu gom nước mưa...

Công ty thường xuyên hợp tác với cộng đồng địa phương trong quá trình thiết kế và xây dựng, đảm bảo các công trình đáp ứng nhu cầu và văn hóa của người dân như: Nhà cộng đồng Tả Phìn (tỉnh Lào Cai), nhà cộng đồng Nậm Đăm (tỉnh Hà Giang), nhà cộng đồng Cẩm Thanh (tỉnh Quảng Nam). Trường Tiểu học Lũng Luông, huyện Võ Nhai (tỉnh Thái Nguyên) là một công trình mới hoàn thành sau 2 năm thực hiện của Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2, dựa trên việc tận dụng gạch làm từ đất tại chỗ.

Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tuần Giáo Đỗ Văn Sơn chia sẻ thêm: “Ngay khi biết đến mô hình trường học Lũng Luông của Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2, chúng tôi đã thấy đây chính là hướng đi phù hợp với Tuần Giáo. Cả hai bên đều có mong muốn cải thiện điều kiện học tập cho trẻ em vùng cao, vì vậy sự hợp tác đến rất tự nhiên, như một cơ duyên cần thiết”. Không giống các công trình xây dựng theo lối truyền thống vốn đòi hỏi nhiều vật liệu công nghiệp, các điểm trường do Công ty thiết kế và thi công theo phương thức thân thiện với môi trường.

Gạch đất ép sản xuất ngay tại xã Quài Nưa (huyện Tuần Giáo), đá khai thác từ suối tại địa phương, tre, nứa, rơm, rạ... đều được tận dụng. Những vật liệu này không chỉ giúp giảm chi phí mà còn hòa quyện với thiên nhiên, phù hợp với điều kiện khí hậu và văn hóa bản địa. Theo kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào (Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2), một công trình tốt không chỉ đáp ứng về mặt kỹ thuật mà còn phải kể được câu chuyện của cộng đồng. Trong quá trình xây dựng các điểm trường ở huyện Tuần Giáo, chúng tôi mời bà con tham gia ngay từ khâu thiết kế, đóng góp ý kiến và cùng thi công. Điều đó khiến mỗi điểm trường không chỉ là nơi học tập mà còn là niềm tự hào của bản làng.

Từ ý tưởng xanh đến công trình thực tiễn

Giữa vùng núi non trùng điệp của xã Mường Khong (huyện Tuần Giáo), Trường Mầm non Khong Hin mới được xây dựng hiện lên như một bông hoa rực rỡ giữa đại ngàn, khang trang và đầy sức sống. Với diện tích gần 1.000m², công trình gồm 6 phòng học, 2 phòng hiệu bộ, bếp ăn, nhà ăn, phòng công vụ, khu vệ sinh, sân chơi, sân thể thao và cảnh quan hiện đại. Tất cả được quy hoạch hài hòa, gần gũi với thiên nhiên.

Với nụ cười rạng rỡ, cô Nguyễn Thị Yến, Hiệu trưởng nhà trường dẫn chúng tôi tham quan khuôn viên. Đứng giữa khoảng sân rộng rãi với cỏ cây, vật liệu xây trường là gạch đất ép, đá cuội cùng tre, nứa tạo ra cảm giác gần gũi thiên nhiên kết hợp với tiếng trẻ thơ hát vang, tạo nên một bản hòa ca sống động nơi vùng cao. “Đây là giấc mơ bao năm của tập thể giáo viên chúng tôi. Một ngôi trường đúng nghĩa, có lớp học rộng rãi, sân chơi sạch đẹp, khu vệ sinh đảm bảo...” - cô Yến chia sẻ.

Trước đây, Trường Mầm non Khong Hin chỉ là những gian phòng lợp tôn nóng bức, chật hẹp, thiếu đồ chơi, thiết bị. Nhưng nhờ sự hỗ trợ từ Công ty Cổ phần Vinschool qua chương trình EDURUN và sự vào cuộc của chính quyền, người dân địa phương, nhà trường đã được đầu tư tổng kinh phí gần 7 tỷ đồng. Với thiết kế của Công ty Cổ phần Kiến trúc xây dựng quốc tế 1+1>2 cùng sự đóng góp công sức, ngày công, nguyên vật liệu của phụ huynh và cộng đồng, tháng 1/2025, công trình khánh thành và được thẩm định đạt chuẩn quốc gia mức độ 1. Từ khi có trường mới, tỉ lệ chuyên cần của trẻ duy trì trên 95%, chất lượng nuôi dạy trẻ được nâng cao rõ rệt. Ngôi trường giờ đây không chỉ là nơi gieo mầm tri thức, mà còn là biểu tượng của sự đồng lòng, quyết tâm và yêu thương - một đóa hoa vươn mình mạnh mẽ giữa núi rừng Mường Khong.

Tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn huyện Tuần Giáo có 4 điểm trường được xây dựng từ những vật liệu thân thiện với tự nhiên đã hoàn thành gồm: Hua Mức 3 (Mầm non Pú Xi), Háng Tàu (Mầm non Tỏa Tình), Háng Tàu (TH&THCS Tỏa Tình), Mầm non Khong Hin. Ba điểm trường: Bản Lồng và Háng Tàu thuộc Trường TH&THCS Tỏa Tình và điểm trường Hua Mức 1 (Mầm non Pú Xi), điểm trường Hua Mức 1 (Trường PTDTBT TH&THCS Pú Xi) cũng đang xây dựng theo mô hình.

Những ngôi trường mới thân thiện với thiên nhiên đã và đang hoàn thiện góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng, giúp hình thành ý thức bảo vệ môi trường. Trong những ngôi trường mới, các em không chỉ được học con chữ mà còn lớn lên trong không gian nuôi dưỡng lòng yêu thiên nhiên, ý thức cộng đồng và khát vọng vươn tới những chân trời xa hơn. Chính những công trình giản dị đang âm thầm viết tiếp câu chuyện đẹp về một nền giáo dục nhân văn giữa lòng núi rừng Tây Bắc.

Bài 3: Lan tỏa vật liệu xanh tới cộng đồng