Bài 2: Dang dở dự án trồng rừng sản xuất

Bài 1: Trồng rừng không đạt kế hoạch

ĐBP - Cùng với triển khai trồng rừng sản xuất bằng nguồn ngân sách, những năm qua, tỉnh Điện Biên đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư trồng rừng, mở rộng vùng nguyên liệu thông qua liên kết với người dân. Tuy nhiên, dù có một số dự án được triển khai nhưng phần lớn đều gặp khó khăn, chậm tiến độ, thậm chí có dự án phải dừng hoạt động chỉ sau thời gian ngắn triển khai.

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Điện Biên thu hút được 2 dự án trồng rừng sản xuất, gồm: Dự án trồng rừng tập trung phục vụ vùng nguyên liệu cho nhà máy điện sinh khối của Công ty TNHH CME BIO MASS HOLDINGS và Dự án trồng rừng sản xuất, nhà máy viên nén và chế biến dăm gỗ Điện Biên của liên danh Công ty TNHH Xây lắp Khoa Nguyên và Công ty TNHH Điện sinh khối Nhã Uyên. Các dự án triển khai tại bốn huyện (cũ): Tuần Giáo, Mường Ảng, Mường Chà và Tủa Chùa, được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư vào các năm 2022 - 2023.

Tuy nhiên, đến nay 1 dự án đã chấm dứt hoạt động, dự án còn lại triển khai chậm, không đạt tiến độ đăng ký.

Dự án trồng rừng sản xuất, nhà máy viên nén và chế biến dăm gỗ Điện Biên được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương và chấp thuận nhà đầu tư vào tháng 11/2022. Dự án gồm xây dựng nhà máy sản xuất viên nén, chế biến dăm gỗ với công suất 30.000 tấn/năm tại xã Sa Lông (nay là xã Na Sang); phát triển vùng nguyên liệu khoảng 3.572ha tại xã Mường Tùng và phường Mường Lay, với các loại cây chủ lực là keo lai và bạch đàn. Trong đó, 1.000ha do nhà đầu tư thuê đất và 2.572ha triển khai theo hình thức liên kết với người dân thông qua hợp tác xã.

Mục tiêu dự án là từng bước chuyển đổi phương thức sản xuất truyền thống sang mô hình tập trung, ứng dụng công nghệ nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế, tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương và góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh.

Dù được giới thiệu với nhiều kỳ vọng nhưng khối lượng triển khai thực tế của nhà đầu tư tại cơ sở gần như không đáng kể. Dự án chậm tiến độ nghiêm trọng so với kế hoạch đăng ký với tỉnh. Cụ thể, nhà máy chế biến dăm gỗ dự kiến hoàn thành, vận hành từ tháng 1/2024; dây chuyền sản xuất viên nén gỗ đi vào hoạt động cuối năm 2028. Kế hoạch phát triển vùng nguyên liệu cũng đặt mục tiêu trồng 1.000ha giai đoạn năm 2023 - 2024 trên đất thuê của Nhà nước; trồng mới 1.290ha rừng liên kết với người dân giai đoạn năm 2023 - 2025 và phần còn lại trồng từ năm 2026 - 2028.

Tuy nhiên, từ khi được phê duyệt, nhà đầu tư hầu như chưa triển khai bất kỳ hoạt động nào trên thực địa. Tại nhiều cuộc họp của tỉnh, lãnh đạo huyện Mường Chà (trước đây) phản ánh việc phối hợp gặp nhiều khó khăn. Nhà đầu tư không một lần làm việc với huyện, dù phía địa phương đã nhiều lần chủ động liên hệ, gửi thư mời và hẹn lịch làm việc nhưng đều không nhận được phản hồi.

Xã Mường Tùng hiện nay được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai xã Huổi Lèng và Mường Tùng (cũ) - vùng nguyên liệu chính trong quy hoạch của dự án trồng rừng sản xuất, nhà máy viên nén và chế biến dăm gỗ Điện Biên.

Ông Nguyễn Quang Hợp, Chủ tịch UBND xã Mường Tùng cho biết: “Sau khi xã mới đi vào hoạt động, UBND xã đã tiến hành rà soát toàn bộ tiến độ, nội dung triển khai dự án trên địa bàn. Tuy nhiên, kết quả cho thấy nhà đầu tư chưa thực hiện bất kỳ hoạt động nào tại xã. Đến nay, chính quyền địa phương cũng không nắm được liệu dự án tiếp tục hay đã dừng lại”.

Theo thông tin từ Chi cục Kiểm lâm, đến thời điểm hiện tại, Dự án trồng rừng sản xuất, nhà máy viên nén và chế biến dăm gỗ Điện Biên đã chính thức chấm dứt hoạt động.

Tương tự, Dự án trồng rừng tập trung phục vụ vùng nguyên liệu cho nhà máy điện sinh khối của Công ty TNHH CME BIO MASS HOLDINGS được quy hoạch với tổng diện tích lên tới 65.914ha, gồm các loại cây chủ lực như keo, bạch đàn, thông. Trong đó, 13.353ha dự kiến được Nhà nước cho thuê và 52.561ha phát triển theo hình thức liên kết với người dân, triển khai giai đoạn 2023 - 2029. Tuy nhiên, đến nay dự án vẫn chưa triển khai trồng rừng, tiến độ chậm xa so với kế hoạch.

Nguyên nhân chủ yếu là do người dân không đồng thuận tham gia. Ông Tòng Văn Xiêm, Trưởng bản Bon, xã Mường Lạn cho biết: “Phía công ty nhiều lần tổ chức họp dân, tuyên truyền dự án nhưng 100% hộ đều từ chối tham gia. Bà con muốn để đất trồng cà phê - loại cây phù hợp điều kiện tự nhiên và cho hiệu quả kinh tế cao hơn”.

Tại một số khu vực người dân đã đồng thuận nhưng dự án cũng chưa được triển khai.

Ông Tòng Văn Thiên, Trưởng bản Huổi Lỵ, xã Mường Lạn cho biết: “Năm 2024, công ty có đến làm việc, một số hộ đăng ký tham gia, nhưng từ đó đến nay không có phản hồi nào thêm, bà con cũng không rõ dự án còn triển khai hay không?”.

Liên quan đến việc các dự án trồng rừng sản xuất chậm triển khai, ông Nguyễn Mạnh Toàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm (Sở Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: “Nguyên nhân chủ yếu là do vướng mắc về thủ tục đất đai, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa nhà đầu tư và chính quyền địa phương, cùng với năng lực tài chính hạn chế của nhà đầu tư. Đặc biệt, phần lớn người dân chưa tin tưởng nên không đồng thuận tham gia dự án”.

Thực tế cho thấy, chính sách phát triển rừng sản xuất trên địa bàn tỉnh hiện chưa mang lại hiệu quả như kỳ vọng, nhiều chỉ tiêu không đạt, người dân không mặn mà tham gia. Trước tình hình này, các cơ quan chức năng cần sớm rà soát, đánh giá toàn diện để tham mưu cho tỉnh những điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, xem xét khả năng chuyển đổi sang các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn, vừa phủ xanh đất trống vừa nâng cao thu nhập và ổn định sinh kế cho người dân.