Bài 2: “Đan Kô” giữa đại ngàn Tây Bắc

Bài 1: Người trẻ ở lại, gieo mầm đổi thay

ĐBP - Rạng sáng 1/8/2025, trận lũ quét bất ngờ ập xuống Háng Pu Xi, như muốn nhấn chìm tất cả. Trong khoảnh khắc sinh tử, trưởng bản Mùa A Thi đã nhanh trí, quyết đoán, không quản hiểm nguy, cứu sống 90 người dân ngay trước giờ khắc tử thần. Lũ dữ đi qua, anh xắn tay cùng bà con dựng lại nhà cửa, khơi thông ruộng nương, gây dựng cuộc sống mới. Hành động dũng cảm ấy không chỉ tô đậm hình ảnh một thủ lĩnh trẻ gan dạ, trách nhiệm mà còn được ví như “Đan Kô” trong truyện ngắn “Trái tim Đan-kô” của Mác-xim Go-rơ-ki, người sẵn sàng hy sinh bản thân để cứu dân làng vượt qua hiểm nguy.

Vì tình dân tộc, nghĩa đồng bào

“Còn người là còn tất cả” - câu nói ngắn gọn nhưng dứt khoát của trưởng bản Mùa A Thi trong đêm xảy ra lũ quét vẫn nguyên vẹn trong ký ức người dân Háng Pu Xi. Với bà con, đó là mệnh lệnh giữa sự sống và cái chết. Ông Mùa Phá Sình, một trong 3 cụ già cương quyết không rời trong đêm mưa lũ, nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc được A Thi đưa ra khỏi khu vực nguy hiểm: “Nếu hôm ấy không có sự quả cảm và quyết đoán của trưởng bản, tôi đã không còn ở đây để kể lại. Và có lẽ bản làng cũng chẳng còn nguyên vẹn một gia đình nào”.

Đó là rạng sáng 1/8, Háng Pu Xi chìm trong màn mưa xối xả. Núi rừng vọng về tiếng gầm rú, báo hiệu một tai ương sắp ập đến. Trong căn nhà nhỏ bên sườn núi, Mùa A Thi trằn trọc, linh cảm chẳng lành. Tiếng nước từ khe núi vọng về mỗi lúc một dữ dội. Với trực giác của người con sinh ra từ núi rừng, Thi hiểu rằng đây không còn là trận mưa bình thường. Anh vội vã gọi điện sang bên kia con suối - nơi 21 hộ dân với hơn 90 nhân khẩu đang sinh sống. Một giọng phụ nữ run rẩy bắt máy, lẫn trong tiếng khóc hoảng loạn: “Đất... đang sạt rồi!”.

Xác định tình hình cực kỳ nguy cấp, anh hiểu không thể chần chừ giây phút nào. Nhưng lúc ấy, con đường sang bên kia suối đã bắt đầu sạt lở, đất đá ùn ùn đổ xuống, chặn đứng lối đi, nếu băng qua sẽ không kịp. Trong thời khắc sinh tử, Thi gọi điện dồn dập cho từng hộ dân. Giọng anh vang lên trong tiếng mưa xối xả: Không cứu được tài sản thì bỏ, chỉ cần đưa vợ chồng con cái thoát ra ngoài là được. Của mất thì làm lại sau, còn người là còn tất cả!.

Lời kêu gọi dứt khoát, mạnh mẽ ấy như hồi chuông cảnh tỉnh người dân. Ngay sau đó, Thi tập hợp thanh niên lao ra bờ suối ứng cứu. Tới nơi, còn 10 hộ chưa rời đi. Không chút do dự, anh dõng dạc hô vang át tiếng mưa: “Ai không đi được thì cõng, càng nhanh càng tốt!”. Tiếng hô như mệnh lệnh khẩn cấp. Lập tức, trai bản người bế trẻ nhỏ, người dìu dắt, cõng cụ già ra khỏi khu vực nguy hiểm. Đặc biệt, có 3 cụ già không chịu đi, Thi nghiêm giọng, dứt khoát: “Mạng người quý hơn tất cả!”. Ngay lập tức, anh phân công bốn thanh niên “cưỡng chế” đưa các cụ ra khỏi vùng nguy hiểm.

Đúng 4 giờ 20 sáng, khi người dân đã được an toàn, dòng lũ từ thượng nguồn đổ về cuốn phăng cả Háng Pu Xi (nơi 21 hộ dân sinh sống). Cây cối, nhà cửa, ruộng nương... tất cả bị san phẳng chỉ trong tích tắc. Dù vậy, trận lũ vẫn cướp đi sinh mạng 2 cháu nhỏ, vùi 17 ngôi nhà, làm 5 căn hư hỏng nặng, thiệt hại hàng trăm tỷ đồng. Mất mát lớn, nỗi đau khó bù đắp, nhưng nếu không có sự quyết đoán, quả cảm của trưởng bản Mùa A Thi, có thể Háng Pu Xi chỉ còn là cái tên trong ký ức.

“Tôi biết, nếu mình do dự thì có thể sẽ mất cả bản. Mình là trưởng bản, bà con tin mình, thì dù nguy hiểm thế nào cũng phải đứng mũi chịu sào. Tài sản có thể gây dựng lại, nhưng một khi con người mất thì không gì bù đắp nổi”, Mùa A Thi tâm sự.

Câu chuyện ở Háng Pu Xi đã khắc họa nên chân dung một trưởng bản trẻ mưu trí, bản lĩnh và tận tâm với dân. Hành động quả cảm của Mùa A Thi đã lay động xã hội, được Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi thư khen ngợi vì “tình dân tộc, nghĩa đồng bào” và đề nghị khen thưởng, lan tỏa hình ảnh cán bộ gần dân, sát dân, tận tụy phục vụ nhân dân.

Từ nỗi đau biến thành hành động

Sau cơn lũ dữ, Háng Pu Xi gần như trắng tay. Nỗi đau mất mát hiện hữu trong từng ánh mắt người dân. Riêng Mùa A Thi, nỗi day dứt càng lớn khi anh không thể cứu được hai em nhỏ. “Giá như hôm ấy, em chạy sang sớm hơn. Giá như em có thể có mặt ở tất cả các ngôi nhà cùng lúc... thì có lẽ hai cháu đã không phải nằm lại dưới lớp đất đá ấy”, giọng anh nghẹn lại.

Nỗi ám ảnh bám riết, nhiều đêm anh ngồi bên bờ suối, mắt đỏ hoe. Nhưng rồi, nhìn bà con trắng tay, không nơi nương tựa, Thi biết mình không được phép gục ngã. Bởi giờ đây, cả bản cần một người đứng ra gánh vác, vực dậy tinh thần. Từ nỗi đau, anh biến thành động lực để hành động. Thi tập hợp thanh niên trong bản giúp người dân dọn dẹp, dựng lại nhà cửa, liên hệ thiện nguyện hỗ trợ lương thực, chăn màn, thuốc men. Đêm xuống, anh lại lặn lội đến từng lán nhà thăm hỏi, khích lệ bà con vượt qua nỗi đau.

Khi nhu cầu trước mắt đã cơ bản được đáp ứng, Thi bắt tay tính kế an cư lâu dài cho bà con. Anh chủ động đề xuất phương án di dời các hộ ra khỏi vùng sạt lở, chọn nơi ở mới an toàn và kiên quyết không để ai quay lại vùng nguy hiểm. Nhiều ngày rà soát, tìm kiếm cùng lực lượng chức năng, anh tìm được khu đất an toàn cách nơi ở cũ khoảng 1km. Tại đây, 20 ngôi nhà đang được xây dựng khẩn trương, sớm hoàn thành để bà con ổn định cuộc sống.

Mùa A Thi thường xuyên có mặt tại khu tái định cư, cùng bà con, lực lượng chức năng chung tay, góp sức đẩy nhanh tiến độ làm nhà. Trung tá Trần Xuân Biên, Chủ nhiệm chính trị Trung đoàn 741 (Bộ CHQS tỉnh) kể: “Chúng tôi được giao nhiệm vụ xây dựng lại nhà cho người dân bản Háng Pu Xi. Trong suốt quá trình dựng nhà, Thi luôn có mặt từ sáng đến tối. Anh không chỉ điều phối thanh niên trong bản mà còn trực tiếp vác từng viên gạch, bao xi măng, tấm gỗ. Trời mưa hay nắng, anh đều lăn lộn cùng anh em. Sự nhiệt tình ấy khiến cả đội thêm quyết tâm sớm hoàn thành nhà để bà con ổn định cuộc sống”.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành, sự chung sức của bộ đội cùng nỗ lực của trưởng bản Mùa A Thi, mọi khó khăn về thời tiết, ăn ở, sinh hoạt dần được khắc phục. 20 ngôi nhà tại khu tái định cư Háng Pu Xi đang được gấp rút hoàn thiện, bảo đảm đúng tiến độ để kịp bàn giao vào cuối tháng 9.

Lũ dữ đã qua, nỗi đau và mất mát ở Háng Pu Xi vẫn hiện hữu, nhưng không khí tang thương dần nhường chỗ cho quyết tâm và hy vọng. Trên những nền nhà đổ nát, cuộc sống đang được tái thiết từ con số không, từng nếp nhà, sinh hoạt, sản xuất và chăn nuôi dần phục hồi. Không chỉ là điểm tựa tinh thần, dẫn dắt bà con vượt qua khó khăn, Mùa A Thi còn mang tiếng nói của dân bản đến nghị trường quốc gia. Tại đó, anh gửi gắm nỗi niềm của đồng bào, đồng thời ấp ủ khát vọng giản dị mà thiêng liêng, được đứng trong hàng ngũ của Đảng, để tiếp tục rèn luyện và cống hiến nhiều hơn cho quê hương, đất nước.

Bài 3: Nơi gian khó ươm mầm xanh của Đảng